Magnhild Meltveit Kleppa (Sp): Eg skal få stilla følgjande
spørsmål til olje- og energiministeren:
«Konsesjonskraftprisen er i år
11,59 øre/kWh og var i 2000 10,84 øre/kWh.
Desse prisane vert fastsette av departementet kvart år
og skal uttrykka gjennomsnittleg sjølvkost for kraftproduksjonsanlegga
i Noreg. Konsesjonskraftprisane har dei seinare år lege
over marknadsprisane på kraft.
Meiner statsråden at ein konsesjonskraftpris
på meir enn 10 øre/kWh kan vera eit uttrykk
for dei reelle produksjonskostnadene, når næringa
samstundes kan framvisa større overskot enn nokon gong
før?»
Statsråd Olav Akselsen: Kraftprisen har falle jamt sidan 1996. Det
heng sterkt saman med at det kom mykje nedbør dei fira åra
frå 1997 til 2000, og at vintrane var milde. Den gjennomsnittlege
spotprisen i 2000 var på 10,3 øre/kWh.
Gjennomsnittleg spotpris i perioden 1996-2000 var 14,4 øre/kWh.
Gjennomsnittleg konsesjonskraftpris i same periode var 11,3 øre/kWh.
Me har no hatt ein kaldare vinter, med det
resultat at gjennomsnittleg spotpris i januar og februar var 19,4 øre/kWh.
På bakgrunn av terminprisane kan ein venta at årsgjennomsnittet
blir omtrent 18 øre/kWh. Konsesjonskraftprisen
for 2001 er 11,59 øre/kWh.
Den inntekta kommunane får frå konsesjonskrafta,
vil variera med prisen i marknaden. Den økonomiske verknaden
av konsesjonskraftordninga må ein difor sjå over fleire år.
Når ein samanliknar prisen på konsesjonskraft med
prisen i spotmarknaden, har konsesjonskrafta i åra 1996-2000
i gjennomsnitt gitt kommunane ein økonomisk fordel på 200
mill. kr kvart år. Bak dette ligg det store årlege
variasjonar, frå ein fordel på nærmare 1 milliard kr
i 1996 til eit tap på ca. 100 mill. kr
i fjor. Legg ein terminprisane til grunn, kan konsesjonskrafta i år
gje kommunane ein økonomisk fordel på omtrent ½ milliard
kr.
Kommunane kan stabilisera inntektene frå konsesjonskrafta
på ulike måtar, f.eks. ved å selja krafta
i terminmarknaden. Konsesjonskrafta må òg sjåast
i samanheng med at kommunane har skatteinntekter frå kraftselskapa
som er svært stabile frå år til år.
Naturressursskatten er heilt uavhengig av endringane i kraftprisar
og lønsemd. Eigedomsskatten er i liten grad påverka
av låge kraftprisar, sidan det er lagt eit nedre golv på takseringsgrunnlaget.
Konsesjonskraftprisen skal gjenspegla sjølvkost
i kraftverka. Sjølvkostprisen inkluderer ei rimeleg avkastning
på kapitalen som er investert i produksjonsutstyr. Slik
har det vore sidan konsesjonslovene blei innførte. Dette
inneber at kraftselskapa kan ha overskot sjølv om marknadsprisen
i enkelte år er lågare enn konsesjonskraftprisen.
Kraftbransjen hadde i 1999 eit overskot etter
skatt på omtrent 6,1 milliardar kr. Det er ein nedgang
på omtrent 17 pst. frå året før.
Sjølv om overskotet er i milliardklassen, må ein
hugsa på at det er svært store kapitalmengder som
skal forrentast. I 1999 hadde produksjonsverka ei bokført
avkastning på eigenkapitalen på 4,1 pst. Det er lågt
når ein tar omsyn til den risikoen som er knytt til innteninga
til produsentane.
Magnhild Meltveit Kleppa (Sp): Kvifor har lovverket ei ordning med konsesjonskraft?
Det er fordi kommunar og fylkeskommunar skal ha moglegheit til å ha
sin del av verdiskapinga og utnyttinga av lokale ressursar, nedfelt
i lovverket for dei fyrste konsesjonslovene rundt århundreskiftet,
stadfesta i Stortinget i 1990, som ein varig fordel.
Kva er så situasjonen i dag? Eit lovbestemt
gode er for nokre kommunar snudd til å bli eit tap. Det
svarar seg ikkje for alle å ta ut krafta, på grunn
av høgt prisnivå. Ei av årsakene er at
etter kraftskattreforma i 1996 har det vore usemje om kva som skal
reknast inn i sjølvkostprisen eller produksjonskostnadene.
Før 1996 var skattane faste og uavhengige av økonomien
i kraftforetaka. No blir overskotsskatten rekna inn i berekningsgrunnlaget. Vil
statsråden sjå nærmare på berekningsgrunnlaget?
Statsråd Olav Akselsen: Eg trur me må slå fast at kraftkonsesjonsordninga
er ei god ordning for dei kommunane som har moglegheit til å dra
nytte av den. Og eg har ikkje merka noko som helst iver for at den
ordninga skal utgå. Men så er det slik at ein
må sjå fleire år under eitt – enkelte år
er spotmarknaden på kraft veldig låg, andre år
er den nokså høg. Då blir det sjølvsagt
slik at innteninga til kommunane vil variera ut frå det.
Når det gjeld berekningsgrunnlaget,
er det slik at ein med jamne mellomrom har endra skattereglane på dette området,
seinast i inneverande år. No har me ikkje konkrete planar
om på nytt å sjå gjennom desse reglane – me meiner
at ein har funne den balansen som er nødvendig på dette
området. Eg kan sjølvsagt på bakgrunn
av dette spørsmålet nok ein gong sjå nærmare
på problemstillinga, men det finst pr. i dag ingen konkrete
planar om ein ny gjennomgang av denne skatten.
Magnhild Meltveit Kleppa (Sp): Senterpartiet er oppteken av den verdien som
dette skal vera for lokalsamfunnet. Vi deler statsråden
si vurdering av at ordninga er god og bør halda fram. Men
så er det slik at når det gjeld berekningsgrunnlaget,
vil det faktum at overskotsskatten blir rekna inn, innebera at sjølvkosten
blir høgare. Forgjengaren til statsråd Akselsen,
Marit Arnstad, varsla Stortinget to gonger i brevs form om at ho
ville sjå nærmare på denne problemstillinga.
Statsråden nemnde her eksemplet frå 2000.
Eg kan seia at for den kommunen som eg kjem frå, Hjelmeland, inneber
denne eine øren 500 000 kr. For andre
kommunar betyr det meir, for nokre betyr det mindre. Eg er glad for
at statsråden høyrest ut til å vera positiv,
og eg vil sterkt oppfordra han til å sjå på denne
problemstillinga på nytt.
Statsråd Olav Akselsen: Som eg sa i svaret mitt, er dette ei av fleire
ordningar som skal gjera at desse naturressursane òg blir
utnytta til fordel for vertskommunen. Og eg vil påstå at
det er tilfellet at desse ordningane –kvar for seg og samla – medverkar
til at ein god del av verdiskapinga i denne bransjen får
ein lokal adressat. Det er ei ordning som eg støttar opp
om, og eg er glad for at det er slik.
Så er det slik at ein med jamne mellomrom
har gått gjennom skattereglane på dette området.
No er det slik at kraftselskapa er i ein heilt ny situasjon, der
dei må konkurrera med andre, både norske kraftprodusentar
og ikkje minst internasjonale kraftprodusentar. Det ein har gjort, er
at ein har prøvd å finna ein balanse mellom denne
nye situasjonen som kraftselskapa er i, og kommunane sitt behov
for ei stabil inntekt på dette området.