Presidenten: Etter ønske fra energi- og miljøkomiteen vil presidenten foreslå at taletiden begrenses til 40 minutter og fordeles med inntil 5 minutter til hvert parti og inntil 5 minutter til medlem av regjeringen.

Videre vil presidenten foreslå at det gis anledning til replikkordskifte på inntil tre replikker med svar etter innlegg fra medlem av regjeringen innenfor den fordelte taletid.

Videre blir det foreslått at de som måtte tegne seg på talerlisten utover den fordelte taletid, får en taletid på inntil 3 minutter.

– Det anses vedtatt.

Torstein Rudihagen (A) [16:03:08]: (ordførar for saka): I proposisjonen blir det føreslege endring i småbåtlova som inneber at det generelle forbodet mot bruk av vass-scooter blir oppheva. Samtidig føreslår departementet at det blir gitt høve til å fastsetje forskrift om nærare reglar for bruk av vass-scooter. Komiteen støttar at forbodet blir oppheva, og komiteens fleirtal støttar òg at det utarbeidast særskilte forskrifter for bruk av vass-scooter. Framstegspartiet og Høgre har eit eige forslag om å likestille vass-scooter med andre småbåtar.

Det er fleire grunnar til at gjeldande regelverk bør endrast. ESA har påpeikt at regelverket ikkje er i samsvar med EØS-avtala. Regelverket i form av forskrift blei endra i 2012, men ESA meiner at desse forskriftene heller ikkje er i samsvar med EØS-avtala om fri bevegelse av varer. I proposisjonen skriv departementet at dei meiner det norske regelverket er innanfor det Noreg med sitt høge vernenivå for miljø og sikkerheit har høve til innanfor EØS-retten, men at regelverket er komplisert, og at det er ei utfordring for kommunen å få gitt forskrifter tilstrekkeleg raskt.

Eg synest at dagens system unekteleg verkar noko komplisert. Kommunane kan i forskrift gjere unntak frå forbodet, såframt ikkje omsynet til miljø eller sikkerheit tilseier noko anna, men kommunane kan ikkje opne for vass-scooterkøyring i område som er skravert i eit vedlegg til regelverket. Vidare forbyr reglane kommunane å opne for vass-scooter i nærare spesifiserte type område der bruk av vass-scooter vil medføre nemneverdig skade eller ulempe for miljø og sikkerheit. Utanfor desse områda har kommunane ei plikt til å opne for vass-scooterkøyring dersom det er søkt om det.

Nå blir det føreslege, som nemnt, at det generelle forbodet blir oppheva, og at det gjennom forskrifter kan innførast forbodssoner rundt land. Det er eit opplegg som m.a. Danmark har innført. Dette synest å vere ei regulering som varetek behovet for vern av miljø og sikkerheit, og samtidig sikrar at reglane er i samsvar med EØS-retten. Område nær land blir ofte nytta intensivt til båtliv, bading og anna friluftsliv, og her er mange hytter og bustader. Det er sjølvsagt eit relevant spørsmål om vass-scooter er forskjellig frå småbåtar. Det er nok slik at vass-scooter kan opplevast annleis og meir plagsamt på grunn av måten dei blir køyrde på.

I proposisjonen er det gjort greie for høyringsrunden om lovforslaget og da òg innspel som har kome til utkastet til nye forskrifter. Det er utvilsamt ei utfordring å finne fram til storleiken på forbodsområdet, reglar for transportkøyring gjennom området, kart over forbodsområda og ikkje minst tilgjenget til desse karta. Det har i høyringsrunden om lovendringa kome nyttige innspel som departementet har teke omsyn til i utarbeidinga av utkast til forskrift.

Komiteen er einig i at det ut frå ei samla vurdering er hensiktsmessig å gjere ei endring i regelverket. Komiteen legg vekt på at ein framleis har eit høgt vernenivå for miljø og sikkerheit, eit ønske om enklare regelverk for brukarar og myndigheiter og større sikkerheit for at regelverket er i samsvar med EØS-retten.

Oskar J. Grimstad (FrP) [16:07:11]: Eg lar meg ofte forundre over viljen og lysta til å styre i detalj, og saka om bruk av vass-scooter er ei slik sak. Det å ville forby diverse køyretøy eller farkostar ser ut til å trigge dei mest ivrige på detaljstyring, då helst i form av forbod. Som eit eksempel på dette kan nemnast forbodet mot Segway, desse elektriske tohjulingane. Det er altså ok med eit framkomstmiddel med to hjul, eit føre og eit bak, men ikkje viss hjula er plasserte på sida av føraren. Bruk av vass-scooter burde faktisk få ei behandling på likefot med småbåtar og bli vurdert på likefot med desse fartøya. Ein kan spørje seg om det er namnet «scooter» som triggar forbodsmafiaen. Det er velkjent at snøscooter har lidt ein skjebne som har stått uavklart i årevis.

Så til teksta i forslaget:

«Departementet kan i forskrift gi nærmere regler for bruk av fartøy som nevnt i første ledd, herunder bestemme at bruk av slike fartøyer av hensyn til miljø eller sikkerhet ikke er tillatt i en bestemt avstand fra land…»

Her legg ein altså opp til å ha eit lovverk som gjer det vanskeleg eller umogleg å bruke vass-scooter gjennom å krevje ein avstand frå land, som i praksis vil fungere som eit forbod. Dette er vi i Framstegspartiet sterkt mot.

Eg viser også til at fleire høyringsinstansar, som eksempelvis Arendal havnestyre, ser det som lite formålstenleg å regulere ein bestemt farkosttype særskilt, og anbefaler at det heller utarbeidast nasjonale reglar som på generelt grunnlag regulerer bruk, irekna avgjerder om fart og støy, slik som det gjeld for vanleg båtbruk. Båtmagasinet meiner at vass-scooterar som nyttast i dag, skil seg markant frå såkalla jetski, som var utbreitt på det tidspunktet det generelle vass-scooterforbodet blei etablert. Moderne vass-scooterar støyer lite, dei har lite utslepp, og farkostane har òg ein nyttefunksjon. Det blir òg vist til at vass-scooterar lagar lite bølgjer. Det er med andre ord ingen tungtvegande grunn til dette forbodet som i praksis ligg i Prop. 82 L for 2012–2013 om bruk av vass-scooter. Eg fremjar hermed Framstegspartiet sitt forslag i saka.

Presidenten: Representanten Oskar J. Grimstad har tatt opp det forslaget han refererte til.

Bjørn Lødemel (H) [16:10:00]: Bakgrunnen for denne saka er at ESA har nemnt at det eksisterande lovverket med forbod mot bruk av vass-scooter o.l. mindre motordrevne fartøy er i strid med EØS-avtala, på grunn av at det utgjer ein ulovleg importrestriksjon.

Frå Høgre si side meiner vi at det ikkje er nokon grunn til å forskjellshandsame vass-scooterar i høve til andre motoriserte småbåtar. Vi kan godt forstå at ESA finn dette diskriminerande og meiner at det utgjer ei ulovleg importhindring. Derfor røysta også Høgre imot forbodet mot vass-scooter då det blei innført i 2000.

Høgre er glad for at det generelle forbodet mot bruk av vass-scooter blir oppheva, men vi er usamde i at det er behov for ei eiga forskrift om bruk av vass-scooter.

Usemja i denne saka handlar mest om verkemiddel. Når det gjeld intensjonen både med forbodet og med heimelen for forskrifta, som regjeringa no foreslår, er vi samde i mykje av det.

Høgre er samd i at vi framleis skal ha eit høgt nivå på vernet av miljø og tryggleik i den norske skjergarden og på innsjøane våre. Det finst ikkje tvil om at uvettig bruk av vass-scooter kan skape både farlege situasjonar og støyplager. Derfor må vi også ha eit regelverk som slår ned på uønskt åtferd.

Etter Høgre si meining skil ikkje bruk av vass-scooter seg frå annan liknande bruk av motoriserte fartøy. Bruk av småbåtar med store utanbordsmotorar skapar i like stor grad farlege situasjonar, og støyplagene knytte til småbåtar kan vere like ille – om ikkje verre – enn støy frå ein vass-scooter.

Høgre meiner derfor at det bør vere eit felles regelverk for alle typar motoriserte farkostar, anten det er båtar eller vass-scooterar, som vernar oss når vi ferdast på sjøen eller badar, og som gjer at vi unngår unødige støyplager.

Det bør vere heimel for kommunane til å avgrense ferdsle med motoriserte fartøy, t.d. nær badeplassar der både småbåtar og vass-scooterar kan vere ein risiko for badande. Men vi har ikkje behov for ein eigen heimel for forskrift for vass-scooter.

Vass-scooterar kan brukast til leik, utfalding og aktivitet på sjøen. Men uvettig bruk av vass-scooter kan også føre til farlege situasjonar både for brukaren og andre trafikantar på sjøen, samt badande, og den kan gje sjenerande støy for andre som er i skjergarden. Det er den uvettige bruken vi må slå ned på.

Eg har ei kjensle av at forbodet mot vass-scooter er ein del av ein generell skepsis frå godt vaksne lovgjevarar mot nye aktivitetsformer som særleg er populære blant ungdom. For ei tid tilbake blei det her i denne salen peika på dei unødige restriksjonane vi har når det gjeld nye aktivitetar på fjellet, slik som t.d. kiting. Den gongen lova dåverande miljøvernminister at departementet skulle gå igjennom regelverket. Det blei nok kanskje gjort, men forbodet mot desse aktivitetane er likevel oppretthalde.

Vi ser det også i mitt eige heimfylke, Sogn og Fjordane, at ei gamaldags bestemming mot motorferdsle i utmark stansar eit spennande prøveprosjekt med bruk av beltevogn for å transportere turistar til fjells i Balestrand.

Vi har også forbod mot bruk av Segway, sjølv om det er blitt ein stadig meir populær aktivitet i andre land, og noko vi kan more oss med når vi er turistar i andre europeiske byar.

Forbodet mot vass-scooter, og forslaget no om ein eigen heimel for forskrift for framleis å kunne forby vass-scooter, føyer seg inn i eit bilete der aktivitetar som er nye og moderne, blir sett på som farlege.

Ja, hadde den same haldninga vore gjeldande i tidlegare tider, hadde det kanskje vore eit eige forbod mot bruk av motorsykkel i vegtrafikklova også.

For å sikre at vi alle kan nyte livet i skjergarden og på innsjøane våre i fred og ro og utan risiko på grunn av uvettig køyring med motoriserte farkostar, er det behov for eit strengt regelverk. Men det er åtferda som skal regulerast – ikkje typen farkost.

Derfor fremjar Høgre forslag om å be regjeringa fremje endringar i småbåtlova som betyr at vass-scooterar blir handsama på line med andre småbåtar.

Lars Egeland (SV) [16:14:23]: Stortinget vedtok altså i 2000 et forbud mot bruk av vannscooter og lignende fartøy, og formålet var å verne allmennheten langs kysten for støy og forurensning, samt å unngå skader på dyre- og planteliv.

I ettertid har EFTAs overvåkingsorgan, ESA, anført at det innebar en ulovlig importrestriksjon. Miljøverndepartementet har da valgt å endre forbudet mot vannscooter, slik at man heller får en regulering av bruken. Men formålet – og det er viktig! – er det samme som i 2000, nemlig å verne allmennheten mot støy og forurensning.

Jeg har hatt møter med vannscooterentusiastene, og jeg er kjent med at det har skjedd endringer når det gjelder vannscooter de siste årene, både med hensyn til støy og forurensing, men for så vidt også med nyttebruk. Noe av begrunnelsen for forbudet i 2000 var jo at vannscootere ikke hadde noe nytteformål. De var egentlig bare egnet til støyende rekreasjonskjøring som vi helst vil unngå helt tett inn langs kysten, langs strendene, slik reglene nå vil gjelde. Slik sett kan det argumenteres slik Høyre og Fremskrittspartiet gjør med at vannscootere burde behandles på linje med andre småbåter. Det ville etter min mening gjøre at vi kanskje fikk behov for en helt ny gjennomgang av regler for bruk av småbåter med tilsvarende støy, fart og forurensning. At det finnes RIB-er eller andre båter som bråker og går like fort som vannscootere, er altså ikke et argument for å tillate vannscooter. Det må i så fall være et argument for å lage restriksjoner også for andre båter, for vi ønsker ikke mer støy eller forurensning. Jeg ser heller ikke da behovet for å introdusere nye fartøyer som vil medføre slik støy og forurensing.

Så vil jeg peke på at lovendringen altså omhandler vannscootere og liknende mindre fartøyer. Klassifiseringen av hvilke fartøyer som faller inn under de nye reguleringene, skal foretas av Sjøfartsdirektoratet. Til nå har definisjonen vært at sitter du inni den, er det båt. Sitter du oppå den, er det scooter. De definisjonene vil sannsynligvis gli inn i hverandre, og jeg tror at Sjøfartsdirektoratet har et utfordrende arbeid, og jeg tror ikke at politikerne bør gå inn i de tekniske spesifikasjonene, men holde seg til det som var formålet for lovendringen i 2000, nemlig å beskytte allmennheten mot støy og forurensing – et formål som har fått overveldende støtte i høringsrunden.

Erling Sande (Sp) [16:17:30]: (leiar i komiteen): Eg skal vere kort. Senterpartiet støttar dei endringane som regjeringa foreslår her i dag. Det kan, som saksordførar Rudihagen seier, lagast til ein debatt om definisjonsskiljet mellom vass-scooter og fritidsbåt, og Senterpartiet er einig i at det her kan vere nyttig å ha eit skilje. For nettopp som Rudihagen sa, blir dette opplevd forskjellig ut frå korleis desse fartøya blir køyrde. Så er det også sånn i visse delar av landet at det ein vil definere som fritidsbåtar, kanskje i langt større grad blir nytta til nyttekøyring enn rekreasjonskøyring, mens vass-scooter i all hovudsak vil vere knytt til rekreasjonskøyring.

Så må eg seie at for Senterpartiet er dette døme på eit område der vi meiner dei beste løysingane ville vere utforma kommunalt gjennom plan, og der ein kunne ta omsyn til at støy og forureining blir ulikt sett på ut frå kvar i landet ein er. Det ville gitt rom for eit regelverk som hadde legitimitet, og kunne då skape nødvendige og gode debattar lokalt ut frå det som var lokale ynskje og lokale behov.

Eg merka meg at Framstegspartiet viser til reguleringslyst, og då synest eg jo det er eit paradoks at årsaka til at vi har denne saka i salen i dag, er den EØS-avtala som Framstegspartiet sikra fleirtal for, og som på endå eit område viser seg å gripe inn i kvardagen til norske innbyggjarar på eit detaljregulerande vis. Sjølv om det i dette tilfellet er snakk om å oppheve eit forbod, er det eit eksempel på korleis dette systemet grip inn i kvardagen og norsk politikk på eit område der vi kanskje ikkje hadde føresett at det ville ha noko å bety.

Statsråd Bård Vegar Solhjell [16:19:54]: Proposisjonen gjeld forslag om å endre småbåtlova, slik at bruk av vass-skuterar vert tillate utanfor definerte belte langs kysten. Forbodsbeltet og nærmare detaljregulering vil verte fastsett i forskrift før sommaren. Forslag til forskrift er sendt på høyring. I høyringa er det føreslått eit belte på 400 m frå land i sjø, og 500 m frå land i ferskvatn. Det er føreslått at ein skal køyre i låg fart gjennom forbodsbeltet for å kome ut til opne område. Køyring vert heller ikkje tillate i eller nær verneområde, og det vil framleis vere tillate med båttrafikk i dei belta.

Årsaka til at vass-skuterar er særskilt regulerte og er føreslått særskilt regulerte, skuldast m.a. omsynet til miljø, tryggleik og støy. Dei fleste vass-skuterar har eigenskapar som tilseier særskilt regulering. Dei har rask akselerasjon og høg toppfart og kan køyrast i høg fart òg i grunne farvatn.

Miljøomsynet er òg viktig. Strandnære område er viktige for mykje dyre- og fugleliv, og køyring av vass-skuter i høg fart i slike område kan ha eit særleg skadepotensial.

Så er det omsynet til tryggleik. Hastigheit og manøvreringseigenskapane kan gi større ulukkesrisiko enn dei fleste vanlege båtar. Ulukkesstatistikk frå andre land der vass-skuter er utbreidd, tilseier ein høgare ulukkesrisiko. Statistikk frå USA frå 2011, t.d., tilseier at vass-skuterar står for ca. 19 pst. av alle ulukker, sjølv om dei berre utgjer ca. 10 pst. av farkostane.

Så er det spørsmålet om støy. Strandområda vert mykje brukte til friluftsliv. Vass-skuterstøy vert ofte opplevd som meir plagsamt enn vanleg båtstøy. Det er først og fremst på grunn av måten vass-skuterar ofte vert køyrde på, med høg fart, høg akselerasjon, krappe vendingar og hopp.

Eg trur det er bra at vi no får eit etablert regelverk på plass, og eg er glad for at det er tilslutning for det i Stortinget.

Presidenten: Det blir replikkordskifte.

Oskar J. Grimstad (FrP) [16:21:57]: Eg må seie at eg undrar meg litt over argumenta som kjem på bordet her med tanke på beskrivinga av vass-skuter. Statsrådens eiga beskriving av vass-skuter er ganske lik det ein kan finne i ei beskriving av ein småbåt med stor utanbords motor – rask akselerasjon og på alle måtar lik det som gjeld ein vass-skuter. Det er òg slik at dette er ein ungdomsaktivitet, og vi ser på mange måtar det som representanten Lødemel var inne på, aktivitetar som ungdom gjerne er med på, og gjerne ungdom som har all grunn til å kome seg ut og rive seg laus frå både spel og pc, som aktiviserer seg på denne måten. Så høyrer vi representantar frå regjeringa som seier at det ikkje er så stort behov for å regulere med unntak av at det er måten det blir køyrt på som er problemet. Det kan jo ikkje vere ei samla vurdering knytt til at det er måten det blir køyrt på, som gjer at ein konkluderer som ein gjer.

Statsråd Bård Vegar Solhjell [16:23:03]: Eg er ein varm tilhengjar av ungdomsaktivitetar – dei utandørs, og spel og pc er ikkje så dumt det heller. Det er ikkje det, eg trur vi er litt på eit blindspor dersom vi no trur at det er det dette dreiar seg om. Det er ei vurdering av dei ganske ulike forholda som eg gjekk gjennom – miljø, støy, friluftsliv, tryggleiksomsyn og omsynet til naturen og naturområda – som har gjort det. Så må eg berre leggje til grunn i debatten at det vi no gjer, er at vi i dag har eit forbod, og etter ein prosess liberaliserer vi det no og opnar for langt meir omfattande bruk av vass-skuter i Noreg, men med ganske strenge reguleringar som t.d. liknar på dei nabolandet vårt, Danmark, har. Det er der vi no faktisk er.

Bjørn Lødemel (H) [16:24:08]: Dette er ei liknande sak som vi har hatt før her i salen: Det er restriksjonspartiet SV som står fram i lag med resten av regjeringa. Vi ser her ein mistillit til folk flest med tanke på korleis dei kan bruke eit fartøy som ein vass-skuter. Vi ser òg mistillit til at kommunane skal vere i stand til å regulere dette innanfor dei ønske og dei hensikter ein har i kvar kommune.

Mitt spørsmål til statsråden er: Kvifor trur ikkje statsråden at kommunane sjølve er i stand til å føreta dei vurderingane som statsråden her ønskjer å fastleggje gjennom forskrifter? Kvifor trur ikkje statsråden at kommunane sjølve er i stand til å ta desse vurderingane?

Statsråd Bård Vegar Solhjell [16:24:57]: Eg trur det er fornuftig å ha eit felles regelverk. No får vi eit langt meir liberalt regelverk enn det vi har hatt. Vi har hatt eit generelt forbod, no opnar vi for omfattande køyring, men innanfor rammer som tek omsyn til miljø, friluftsliv og andre forhold. Eg trur det er lettare å praktisere eit regelverk som er likt overalt rundt omkring i Noreg, enn eit som varierer. Derfor trur eg det er ei rimeleg og fornuftig ordning vi no legg opp til.

Presidenten: Replikkordskiftet er omme.

De talere som heretter får ordet, har en taletid på inntil 3 minutter.

Henning Skumsvoll (FrP) [16:25:49]: Dagens debatt dreier seg om at politikere, departement og tjenestemenn på alle nivåer skal ha rett til å detaljstyre alt som kan beskrives som fritidssysler, kanskje til og med fritidssysler som mange mennesker i vårt land setter svært stor pris på.

Når vi i dag diskuterer bruk av vannscooter, er det veldig lett å trekke fram en annen gjenganger som årlig behandles i Stortinget, nemlig lokalpolitikernes rett til selv å bestemme hvem som skal kjøre og hvor det skal kjøres med snøscooter på snø. Denne retten kan ikke den sittende regjering gi fra seg til lokalpolitikerne.

Hva er så en vannscooter? Fantasien trenger ikke være særlig utviklet for å se at dette er et motordrevet utstyr som til all forveksling er lik småbåter. Vannscooter larmer en god del, men det gjør også mange andre redskaper og utstyr som jeg kan komme på i farten. Hva med små båter med påhengsmotorer? Disse bråker også mye og kan nok være til irritasjon for noen som ønsker stillhet. Skal eller burde regjeringen også forby all rekreasjonskjøring med småbåter?

For å komme til min hytte som er lovlig bygget innenfor 100-metersgrensen til strandplanloven, må jeg benytte min 12 fots Pioner med påhengsmotor. Denne motoren bråker mye, og jeg kunne i løpet av en time kommet til hytta uten å bruke båt. Burde ikke også jeg bli nektet dette luksusutstyret på grunn av larmen?

Heldigvis har små og store båter med påhengsmotorer vært i bruk så lenge at denne bruken nok vil fortsette i all fremtid. Vannscootere bråker, men det gjør også motorsager og vindmøller. Motorsager kan stoppes og flyttes, men hva med vindmøllene? Norge har ca. 28 000 km strandlinje. Her burde det være mulig å dyrke både båt- og vannscooterlivet til fritid og i yrkesøyemed, uten at det ødelegger for andre.

Endringer i småbåtloven er et steg i riktig retning, og regjeringen skal ha ros for dette. Det betenkelige er at regjeringen likevel har funnet det nødvendig å innføre visse restriksjoner i § 40. Det er vanskelig for Fremskrittspartiet å se at det var nødvendig å innføre disse restriksjonene.

Fremskrittspartiet har sammen med Høyre foreslått endringer, slik at all scooterkjøring blir lik båtkjøring.

Hele forslaget fra regjeringen likner på et byråkratisk forslag som det er vanskelig å forstå for andre enn byråkrater.

Lars Egeland (SV) [16:29:04]: Før representanten Skumsvoll nevnte snøscooterdebatten, satt jeg også og tenkte på den. For det sterkeste argumentet i snøscooterdebatten er når folk nordfra sier: I Oslofjorden kan dere kjøre som dere vil med småbåter, mens vi ikke skal få kjøre snøscooter.

Den viktigste saken for Høyre og Fremskrittspartiet er å sørge for at en nå skal få rett til å kunne forurense og bråke enda mer med båt i f.eks. Oslofjord-området.

Jeg reagerer på at frihetsbegrepet brukes her, som om frihet stort sett alltid handler om å få lov til å bråke og kjøre fort, mens det som jo er realiteten, er at flertallet av folk, allmennheten, ønsker fred og ro og mindre bråk langs kysten – ikke mer. Derfor har vi fått stor tilslutning til denne endringen, som ikke forbyr vannscooter, men som regulerer bruken.

Her er det vi som tar til orde for frihet for de mange, mens Høyre og Fremskrittspartiet snakker om friheten for de få til å kunne kjøre fort og plage andre med sine rekreasjonskjøringsformål.

Presidenten: Flere har ikke bedt om ordet til sak nr. 10.