Skriftlig spørsmål fra Ingrid Heggø (A) til justisministeren

Dokument nr. 15:918 (2005-2006)
Innlevert: 22.05.2006
Sendt: 23.05.2006
Besvart: 06.06.2006 av justisminister Knut Storberget

Ingrid Heggø (A)

Spørsmål

Ingrid Heggø (A): Er statsråden samd i at ordninga med bøtesoning skal avviklast, og kva alternativ til fengsel ser statsråden for seg?

Begrunnelse

Gjeldsfengsel er avskaffa i Noreg for lenge sidan. Likevel er det mellom 60 og 100 soningsplasser som vert belagt av bøtesonere pr. år. Ei omlegging av praksis i 2004 medførde ein betydeleg auke i antal bøtesonere, og dei fleste bøtesonarane sat på lukka avdeling.
Som sosialdemokrat finn eg det urimeleg at fattige må gå i fengsel, medan rike kan kjøpe seg fri. Same lovbrotet medfører svært ulikt straffenivå for rike og fattige.
"Subsidier fengselsstraff" er eit sterkt tvangsinndrivingsmiddel, men statens ønske om innbetaling kan og bør ikkje hevast over eit likestillingsprospekt, der fattige må gå i fengsel og rike kan betale seg ut av forseelsen/lovbrotet.

Knut Storberget (A)

Svar

Knut Storberget: Eg er samd med representanten Heggø i at det bør gjerast endringar i ordninga med subsidiær fengselsstraff for ubetalte bøter, men eg er ikkje samd i at ein bør løyse problema knytt til ordninga ved å avskaffe henne. Det ein lyt få bort er at dei som ikkje evnar å betale bøtene sine må sone ei fengselsstraff. Dette bør ein freiste å få til utan at ein på same tid gjev slepp på den subsidiære fengselsstraffa som eit betalingspressmiddel der manglande betaling ikkje er avhengig av evna.
Under arbeidet med den nye straffelova som vart vedteken 25. mai 2005 vart ordninga med subsidiær fengselsstraff for ubetalte bøter utreidd og vurdert.
Departementet tilrådde i Ot.prp. nr. 90 (2003-2004) i punkt 23.5.6 at ordninga med ei subsidiær fengselsstraff vart vidareført, men med modifikasjonar. Retten skal framleis utmåle ei subsidiær fengselsstraff ved førehavinga av straffesaka, men det vil vere opp til påtalestyresmaktene å avgjere om denne skal fullbyrdast eller ikkje dersom bota ikkje kan drivast inn. Departementet heldt fram at fengselsstraffa berre burde kunne fullbyrdast dersom "boten kan betales eller allmenne hensyn taler for det". I Innst. O. nr. 72 (2004-2005) kjem det fram at justiskomiteen slutta seg til dette synet. Endringa vert gjennomført ved at straffelova frå 2005 § 55 fyrste ledd andre punktum syner til at vilkåra i straffeprosesslova § 456 fjerde ledd andre punktum må vere oppfylt for at den subsidiære straffa skal kunne fullbyrdast.
I 2005 var det i gjennomsnitt 103 bøtesonarar i fengsel. Om lag halvdelen av desse sat i fengsel med høgt tryggleiksnivå. Departementet har i soningskøavviklingsplanen, "Rask reaksjon - tiltak mot soningskø og for bedre innhold i soningen", føreslege å redusere gjennomføring av bøtesoning i fengsel med høgt trykkleiksnivå til eit minimum. All subsidiær soning av bøter bør søkjast gjennomført i fengsel med eit lågare trykkleiksnivå. Dette fjernar ikkje problemet med subsidiær soning av bøter, men vil i noko grad redusere tyngsla for dei domfelte, samstundes som det frigjer plassar i fengsla med høgt tryggleiksnivå.
Som det går fram ovanfor vil ordninga med ei subsidiær fengselsstraff halde fram. I høve representanten Heggøs grunngjeving for å stille spørsmålet har eg likevel vona at den løysinga ein vil freiste tek bort ulempene ved ordninga som mishagar representanten.