Skriftlig spørsmål fra Liv Kari Eskeland (H) til samferdselsministeren

Dokument nr. 15:190 (2022-2023)
Innlevert: 21.10.2022
Sendt: 21.10.2022
Besvart: 27.10.2022 av samferdselsminister Jon-Ivar Nygård

Liv Kari Eskeland (H)

Spørsmål

Liv Kari Eskeland (H): Statsråden har tidlegare understreka at endringar i bruksfordel for elbil, som reduksjon i bomsatsar, berre blir vurdert for byområda. I Prop. 1 S ser det likevel ut til at det er opning for å fråvike regelen om inntil 50 % av ordinær takst for elbil i alle bomprosjekt.
Kan statsråden stadfeste, eventuelt avkrefte, at regjeringa no opnar for at elbilar skal kunne betale inntil 70 % av ordinær takst i alle bomsnitt både i og utanfor byområda, og gjere greie for kvifor han no eventuelt har endra syn i denne saka?

Begrunnelse

Statens vegvesen har anbefalt å heve dagens maksimal bomtakst for elbilar frå 50 til 70 prosent av taksten for fossile personbilar i byane, og innføre lik bomtakst for elbilar og fossile bilar frå 2025. I Statens vegvesen si utgreiing er det tydeleg at vurderingane og forslaget deira berre gjeld for byområda.
I stortingssalen 15. juni, understreka statsråden både i eige innlegg og i replikkordskiftet, at endringa skulle gjelde i byområda.
Frå statsrådens innlegg:

«Vi har også bedt Statens vegvesen om å vurdere bruksfordelene for elbil i byområdene. Tidligere i vår fikk vi en anbefaling fra en arbeidsgruppe som har foreslått tiltak for å få flere reisende tilbake til kollektivtransporten. Et av virkemidlene som arbeidsgruppen pekte på, var å redusere fordelene ved bruk av elbil i nærheten av byområdene. Vi har da fulgt opp denne anbefalingen med et oppdrag om å konkretisere anbefalingene knyttet til bruksfordeler for elbilene i byene.»

Frå replikkordskiftet:

«Så er det det som handler om bruksfordel for elbil i byområdene, og legg merke til «i byområdene» […].»

I forslag til statsbudsjett vil regjeringa innføre meirverdiavgift for elbilar over 500 000 kronar, full omregistreringsavgift og ein heilt ny vektkomponent som også elbilar skal betale. No ser det altså i tillegg ut til at endringa i maksimal bomtakst skal gjelde både i og utanfor by.
Dette er alt anna enn føreseieleg.
Høgre er svært uroa for at det no stadig blir foreslått fleire endringar i elbilfordelane, utan at ein ser heilskapen. Alle endringar i elbilfordelane må sjåast opp mot 2025-målet og klimamåla våre, og ein må berekne kva utslag endringane får på Noregs klimarekneskap. Endringar må gjerast på ein slik måte at elbilane framleis vinn i konkurransen mot fossile bilar i alle bilklassar. Det er framleis trong for insentiv for å velje elbilar for å nå måla våre. Alle fordeler, både på kjøp og bruk, må derfor vurderast i ein heilskap. Det kan eg ikkje sjå at er gjort i regjeringas budsjettframlegg.

Jon-Ivar Nygård (A)

Svar

Jon-Ivar Nygård: Regjeringa fører ein ambisiøs klimapolitikk for å nå klimamåla våre. Meir bruk av nullutsleppsteknologi i transportsektoren er ein viktig del av løysninga. Vi skal nå måltala som er sette for nullutsleppskøyretøy. Vi har lenge hatt eit omfattande verkemiddelapparat med både avgifts- og bruksfordelar som har gjort at vi no har flest elbilar i verda, i høve til folketal.
I dei fleste segment er no elbilar konkurransedyktige i kjøp, og i fleire tilfelle også billegare enn fossile alternativ. I tillegg er elbilar billegare i drift. Samstundes som auka bruk av elbilar i staden for fossile bilar er avgjerande for å redusere utslepp frå transportsektoren, veit vi at elbilar skapar like mykje kø og trengsel som andre bilar, og dei slit på vegane og bidreg med støy og svevestøv lokalt.
I budsjettforslaget for 2023, jf. Prop. 1 S (2022-2023) for Samferdselsdepartementet, foreslår regjeringa å opne opp for at det, etter initiativ og vedtak fatta av lokale styresmaktar, kan fastsetjast ein takst for lette elbilar (takstgruppe 1) på inntil 70 prosent av ordinær takst i eksisterande og framtidige bompengeprosjekt. Forslaget gjeld alle bompengeprosjekt, både i og utanfor byområda. Det er fleire grunnar til at regjeringa foreslår å opne opp for at lokale styresmakter lokalt kan eines om å fastsette ein auka takst for lette elbilar.
Talet på elbilpasseringar i bomstasjonane har auka mykje dei seinaste åra. Denne utviklinga vil halde fram. Bompengeprosjekt treng stabile og føreseielege inntekter for å betale ned lånet som er tatt opp for å finansiere det aktuelle prosjektet. Inntektsgrunnlaget i bompengeprosjekta kan bli svekka ved at stadig høgare deler av bompasseringane har fritak, eller betaler ein lågare bompengetakst. Den problemstillinga gjeld ikkje berre i byområda. Regjeringa foreslår derfor å opne opp for at det kan krevjast inntil 70 pst. takst for lette elbilar i alle prosjekt. Ein slik mogelegheit vil kunne bidra til å sikre stabile inntektar når det blir fleire elbilar enn i dag. Eg vil understreke at det - som i dag – vil vere opp til lokale styresmakter om dei vil auke bompengetakstane for elbilar. Vi foreslår å vidareføre dagens regel om at det kan kjevjast inntil 50 prosent betaling for tunge nullutsleppskøyretøy.
I tillegg til å sikre stabile inntektar til prosjekt, nyttast bompengar i byområda òg til å regulere trafikk. Låge bompengetakstar for elbilar fører med seg lite trafikkavvising. Nullvekstmålet, som ligg til grunn i byvekstavtalene, vil kunne komme under press om ikkje noko blir gjort.
Vidare har bruksfordelane for elbilar påverka den konkurransekraften som privatbilar har samanlikna med kollektivtransporten. Særleg i dei store byområda er dette ei utfordring. Ein vil kunne forvente at bruksfordelane for elbilar bidreg til auka bilhald og bilbruk sidan elbilfordelane gjer det billigare å køyre bil for dei som skaffar seg elbil, samanlikna med ein diesel- eller bensinbil. I byområda ønskjer vi at trafikkveksten for personbilar skal takast med kollektivtransport, sykling og gonge og ikkje med meir biltrafikk som fører til kø, støy, svevestøv og dårleg framkomst for bussane.