Skriftlig spørsmål fra Liv Kari Eskeland (H) til kommunal- og distriktsministeren

Dokument nr. 15:1750 (2022-2023)
Innlevert: 20.03.2023
Sendt: 20.03.2023
Besvart: 28.03.2023 av kommunal- og distriktsminister Sigbjørn Gjelsvik

Liv Kari Eskeland (H)

Spørsmål

Liv Kari Eskeland (H): Kostnadane for investering i VA infrastruktur, og spesielt i reinse-infrastruktur, er ei stor utfordring i fleire kommunar. Gebyra til våre innbyggarar aukar, basert på store investeringar som ligg framom oss. Avskrivingstida for desse anlegga er kortare enn antatt levetid.
Kva blir konsekvensane om avskrivingstida avspeglar levetida?

Begrunnelse

Etterslepet på vann- og avløpsnettet er stort. Det er etterslep på vedlikehald og ikkje minst også trong for modernisering og oppgradering av eksisterande infrastruktur inkludert reinseanlegg. Desse oppgraderingane er estimert til å koste fleire hundre milliarder innen relativt få år. Kostnader som vert påført våre innbyggjarar.
Prinsippa for sjølvkost er lovfesta i kommunelova § 15-1, og reglene for avskrivingar i kommuneregnskapet vert definert i budsjett- og regnskapsforskriftens §-3-4.

Sigbjørn Gjelsvik (Sp)

Svar

Sigbjørn Gjelsvik: Kommunane er ansvarlege for bygging, drift og vedlikehald av kommunale vass- og avløpsanlegg. Kommunane kan krevje dekning av kostnadane etter sjølvkost gjennom vass- og avløpsgebyret med heimel i vass- og avløpsanleggslova og forureiningsforskrifta. Avskrivingsreglane for reinseanlegg ligg i sjølvkostforskrifta som er fastsett i medhald av kommunelova.
Sjølvkostforskrifta (forskrift 12.11.2019 nr. 1731), fastsett med heimel i kommunelova § 15-1, regulerer korleis samla sjølvkost for ei sjølvkostteneste skal bereknast. Sjølvkostforskrifta § 5 tredje ledd første punktum slår fast at ved utrekning av sjølvkost (kalkylegrunnlaget for utmålinga av gebyra), skal avskrivingane gjerast planmessig over den levetida det varige driftsmiddelet kan nyttast. Den levetida driftsmiddelet kan nyttast er den perioden eigedelen er forventa å kunna brukast. Forskrifta legg dermed til rette for at gebyra til kommunane kan byggja på avskrivingar over faktisk forventa brukstid, i prinsippet til dømes 100 år.
Budsjett- og rekneskapsforskrifta for kommunane (forskrift 7.6.2019 nr. 714), fastsett med heimel i kommunelova § 14-6, regulerer utrekninga av avskrivingane som skal førast i årsrekneskapen til kommunane. Også for desse rekneskapsmessige avskrivingane er utgangspunktet at avskrivingane skal gjerast over den levetida driftsmiddelet kan nyttast, jf. forskrifta § 3-4 første ledd første punktum. Det er likevel sett grenser for kor lang avskrivingsperioden for avskrivingane i årsrekneskapen kan vera, til dømes maksimalt 40 år for reinseanlegg, jf. forskrifta § 3-4 første ledd andre punktum. Desse grensene er sette av omsyn til at avdragstida på låna til kommunen ikkje skal vera for lang. Dette må sjåast i lys av at kommunelova § 14-18 stiller krav om at kommunane skal betala årlege låneavdrag av ein viss storleik (minimumsavdrag) knytt til storleiken på avskrivingane.
Ved utrekning av gebyra kan altså kommunane leggja til grunn avskrivingstider utover 40 år med tanke på å redusera dei årlege gebyra for innbyggjarane. Ved betaling av låneavdrag og i årsrekneskapen, må kommunane derimot leggja til grunn ei avskrivingstid for reinseanlegg på maksimalt 40 år.
Dersom ein kommune baserer gebyra på avskrivingstider i sjølvkostkalkyla som går utover avskrivingstidene i årsrekneskapen (lengre enn 40 år), kan dette føre til at gebyrinntektene i rekneskapen ikkje står i tilstrekkeleg forhold til kommunen sine plikter til å betale låneavdrag gjennom den rekneskapsmessige avskrivingsperioda (40 år). Eit slikt avvik mellom inntekter og utgifter i årsrekneskapen vil eventuelt måtta finansierast av dei frie inntektene i budsjettet til kommunen over ein periode på 40 år. Etter 40 år og fram til avskrivingane er fullførte i sjølvkostkalkylane, vil forteiknet på avviket i årsbudsjettet og årsrekneskapen til kommunen bli motsett. Sjølvkostforskrifta opnar derfor for at sjølvkostberekningar til kommunen kan byggje på dei rekneskapsmessige avskrivingane, jf. forskrifta § 5 tredje ledd andre punktum, slik at det i dei årlege budsjetta til kommunen kan vere betre samsvar mellom gebyrinntektene og låneavdragsforpliktelsene. Ei slik tilnærming vil òg vera enklare å administrere ved at kommunen ikkje treng å operera med eit dobbelt sett av avskrivingar. For innbyggjarane som betaler gebyra, vil lengre avskrivingstider isolert sett gje noko lågare gebyr på kort sikt, medan på lang sikt vil det samla sett bli dyrare som følgje av høgre samla renteutgifter.
Regelverket gir altså kommunane høve til å nytta lange avskrivingstider for å redusera gebyra til innbyggjarane, og det ligg til kommunane om dei vil nytta dette handlingsrommet.