Det er i St.meld. nr. 46 (1999-2000) om Nasjonal transportplan
2002-2011 gjort greie for hovudkonklusjonane i evaluering av gjeldande
prøveordning om anbod for riksvegferjene. Eit eige høyringsnotat
med hovudkonklusjonane i evalueringa og framlegg til å opne
for anbod på lik line med det som gjeld elles for bil-
og båtruter, vart sendt på høyring våren
2000, jf. kap. 6.1.2 i proposisjonen.
Ved handsaminga av budsjettet for 2002 gjorde Stortinget vedtak
om å be Regjeringa om å leggje til rette for konkurranseutsetjing
av riksvegferjedrifta, jf. Budsjett-innst. S. nr. 13 (2001-2002).
Kravet om at offentlege tenestekjøp ikkje skal medføre
overkompensasjon og dermed ulovleg støtte etter reglane
i EØS- avtala, tilseier òg at høve til
anbod også bør gjelde ferjesektoren. I samsvar
med dette blir det gjort framlegg om å oppheve forbodet
mot bruk av anbod i ferjedrifta.
Med bakgrunn i framlegget om å opne for bruk av anbod
i ferjesektoren, vil det vere nødvendig å sjå nærare
på forvaltningsansvaret for løyvespørsmåla
i riksvegferjedrifta. Eit hovudprinsipp i gjeldande lovverk er at
forvaltninga av løyvespørsmåla i stor
grad bør leggjast til det organ som finansielt har ansvaret for
det offentlege tenestekjøpet av den transporten som løyvet
gjeld for. Etter gjeldande rett er det departementet som er løyvestyresmakt
for riksvegferjer. Departementet har i ruteforskriftene delegert
si styremakt for løyve for riksvegferjesamband innan eit
fylke til vedkomande fylkeskommune. Ved bruk av anbod innafor prøveordninga
er løyvestyremakta delegert til Vegdirektoratet. Spørsmålet
om å delegere løyvestyremakta samla for riksvegferjer
til Statens vegvesen vil bli vurdert i samband med arbeidet med nye
forskrifter etter at sjølve lovsaka er avklara.
I lys av høyringa av ferjeanbod våren 2000
oppsto spørsmålet om utvida arbeidstakarvern ved
tildeling av løyve til buss- og båtruter. Våren
2001 vart det sendt til høyring eit forslag som skulle
gje tilsette den same retten ved skifte av løyvehavar etter
anbod som gjeld for overdraging av verksemd etter kap. XII A i arbeidsmiljølova.
Det vil seie at den arbeidsavtalen som dei tilsette hadde med den
tidlegare innehavaren av løyve, held fram å gjelde
også for den nye innehavaren.
I høyringsuttalen frå Arbeids- og administrasjonsdepartementet
er det opplyst at det skal oppnemnast eit partssamansett utval til å gå gjennom
arbeidsmiljølova, der m.a. bruk av anbod i høve
til regelverket om overdraging av verksemd inngår.
Utvalet vart oppnemnt ved kgl. res. 31. august 2001.
AAD finn det føremålstenleg at spørsmålet
om slike reglar bør utstå til dette utvalet har
avslutta gjennomgangen av arbeidsmiljølova.
Samferdselsdepartementet sluttar seg til dette, og har difor
funne å ikkje ville fremje høyringsforslaget på dette
punktet.
Komiteen sitt fleirtal, medlemene frå Høgre,
Framstegpartiet og Kristeleg Folkeparti, vil vise til Budsjett-innst.
S. nr. 13 (2001-2002) der det står:
"Komiteens flertall, medlemmene fra Høyre, Fremskrittspartiet
og Kristelig Folkeparti, vil vise til at et godt ferjetilbud er
av avgjørende betydning for bosettingen og verdiskapningen
i Kyst-Norge. Riksvegferjene utgjør hovedtyngden i et godt
ferjetilbud.
Dessverre er ikke ferjetilbudet godt
nok på mange ferjesamband, noe som skaper problem for næringslivet
og innbyggerne. Problemene skyldes både mangel på kapasitet
og for lav frekvens og fører til usikkerhet ved leveranser, økt
tidsforbruk og økte utgifter for næringslivet.
Det er derfor nødvendig å bedre ferjetilbudet
samtidig som det er vanskelig å finne rom for å øke tilskuddene
til riksvegferjene innenfor stramme budsjett. Det er derfor nødvendig å finne
andre måter å bedre ferjetilbudet på.
Flertallet
mener at ved å sette riksvegfergesambandene ut på anbud,
vil effektiviteten øke og medføre bedre frekvens
og kapasitet.
Flertallet vil på denne bakgrunn
fremme forslag om at Stortinget ber Regjeringen legge til rette
for at riksvegferjedriften konkurranseutsettes."
Fleirtalet vil på denne bakgrunn støtte
Regjeringa sitt forslag.
Komiteens medlemmer fra Arbeiderpartiet, Sosialistisk
Venstreparti og Senterpartiet registrerer at det er et flertall
på Stortinget for å anbudsutsette all ferjedrift. Disse medlemmer viser
til Budsjett-innst. S. nr. 13 (2001-2002) der komiteens medlemmer
fra Arbeiderpartiet, Sosialistisk Venstreparti og Senterpartiet
blant annet skriver:
"Disse medlemmer viser til erfaringene fra forsøk med
prøveanbud i riksvegferjeavgiften som er evaluert av Møreforskning.
Vinnerne av prøveanbudene har lagt til grunn en reduksjon
av driftskostnadene på 13 % i sine anbud
på tross av forbedring av tilbudet. Etter første
anbudsår rapporterte selskapene at de ikke hadde klart å realisere
de planlagte kostnadsreduksjonene.
Disse medlemmer
viser til at en generell åpning for anbud i riksvegferjedriften
raskt vil kunne føre til fusjoner og en monopolsituasjon
innenfor rederistrukturen. Det er bl.a. bekreftet av rederinæringen.
Ei slik langsiktig utvikling kunne drive opp kostnadene i riksvegferjedriften.
Disse medlemmer mener erfaringene så langt ikke bør
konkludere med en generell adgang til anbud innefor riksvegferjedriften."
Disse medlemmer mener det er viktig å ha en
fortløpende evaluering av anbudssystemet.
Disse medlemmer fremmer følgende forslag:
"Stortinget ber Regjeringen i forbindelse med hver rullering
av Nasjonal transportplan komme tilbake til Stortinget med en evaluering
av anbud i ferjedrifta."
Komiteens medlemmer fra Fremskrittspartiet mener
at den såkalte "behovsprøvingen" er overflødig. Disse
medlemmer mener at dersom det blir en overetablering i markedet,
vil interessen blant potensielle løyvehavere avta, og allerede
etablerte løyvehavere vil søke seg bort. Fri rekruttering
til status som løyvehavere vil også ha en prisdempende,
konkurransefremmende effekt til passasjerenes beste.
Disse medlemmer vil derfor fremme forslag om at
"behovsprøving" går ut av lovens § 7
(ferjedrift) allerede nå.
Komiteen sitt fleirtal, medlemene frå Høgre,
Framstegspartiet og Kristeleg Folkeparti, har merka seg
at det er sett ned eit utval sett saman av fleire partar som m.a.
skal gå gjennom arbeidsmiljølova sine bestemmelsar
knytt til bruk av anbod.
Komiteen vil vente på utvalet sin rapport
før ein tek stilling til utvida arbeidstakarvern ved tildeling av
løyve til buss og båtruter.
Komiteens medlemmer fra Arbeiderpartiet, Sosialistisk
Venstreparti og Senterpartiet viser til at det i mange tilfeller
hvor virksomhet legges ut på anbud eller ved anbudsskifte settes
arbeidstakerne i en vanskelig situasjon. Disse medlemmer mener
derfor at reglene for virksomhetsoverdragelse i arbeidsmiljøloven
skal gjelde i alle tilfeller hvor virksomhet legges ut på anbud.
Videre mener disse medlemmer at pensjonsrettigheter
skal videreføres ved anbud og anbudsskifte, jf. forslag
under kap, 7.5.2 om tillegg til § 22 (6).