Komiteen støtter Regjeringens forslag om å gi Halden Hovedvassdrags Brukseierforening nye konsesjoner til fortsatt regulering i Haldenvassdraget.
Komiteen har merket seg at de nye konsesjonene gis på ubegrenset tid, samtidig som det inntas en generell adgang til å endre konsesjonsvilkårene etter 30 år.
Komiteen har merket seg at reguleringen medfører en meget liten kraftøkning, samtidig som det er fastsatt konsesjonsavgifter til kommunene. Brukerinteressene i vassdraget er tilgodesett ved fastsettelse av generelle vilkår om naturforvaltning og ved opprettelse av driftsutvalg.
Dersom det blir lagt fram flere saker der staten ikke benytter seg av hjemfallsretten bør Stortinget drøfte en del prinsipielle sider ved erstatning til berørte kommuner. Komiteen ber departementet komme tilbake til dette på en hensiktsmessig måte.
Komiteen viser til at det er satt fram krav om vann til annet formål (side 122 og 118). Kravet er nærmere konkretisert til å gjelde uttak av vann til vanning for eiendommer som ikke grenser til vassdraget. Komiteen konstaterer at spørsmålet er til vurdering i det såkalte Vassdragslovsutvalget. Komiteen er enig med departementet i at dette spørsmålet må løses i medhold av vassdragslovens regler om vannledningsanlegg.
Komiteen tar til etteretning at departementet har varslet at det blir fremmet forslag til ny vassdragslov, trolig i 1994, og forutsetter at dette spørsmålet må få sin avklaring her.
Komiteens flertall, medlemmene fra Arbeiderpartiet, Høyre og Fremskrittspartiet, Breimo, Fatland, Fevåg, Finstad, Frøiland, Gaundal, Gjul, Hegna og Hillgaar, fremmer i samråd med departementet forslag om at kommunene Marker og Aremark får 1 mill. kroner hver i næringsfond.
Flertallet er enig i departementets vurdering av fiskefond.
Komiteen sine medlemer frå Senterpartiet, Sosialistisk Venstreparti og Kristeleg Folkeparti, lederen, Chaffey, Enoksen, Giil og Frafjord Johnson, viser til at departementet si avgjerd om ikkje å gjere bruk av heimfallsretten fører til at kommunen ikkje kan gjera seg bruk av den lovfesta retten til 1/3 av heimfallsanlegga sin verdi. Desse medlemene ser det som rimeleg utfrå sedvane at kommunane får kompensasjon for dette.Desse medlemene viser til at kommunane sitt krav om 2 mill. kroner til næringsfond for kvar kommune, har fått støtte frå fylkesmannen i Østfold og frå Miljøverndepartementet. Desse medlemene viser til praksis frå tilsvarande saker, attgjeven i proposisjonen side 123, m.a. byggjer på St.prp. nr. 93 (1979-1980) om Begnavassdraget si regulering, der det heiter side 63:
|
« De foreslåtte næringsfondene er ment å skulle gi en viss kompensasjon for de forholdsvis beskjedne ytelser grunneiere og kommunen tidligere har fått, og for at kommunene ikke får tildelt en del av anleggenes verdi ved hjemfall. » |
Samanhengen mellom unnlate heimfall og næringsfond er også drøfta i St.prp. nr. 101 (1989-1990) Bygdinreguleringa, og i St.prp. nr. 64 (1991-1992) Arendalsvassdraget. I begge desse høva fekk kommunane næringsfond utfrå det tilhøvet at heimfall ikkje vert gjort gjeldande.
Desse medlemene peikar på at når Evenes kommune ikkje fekk næringsfond jf. proposisjonen side 123, så har dette samanheng med at Evenes kommune og Niingen Kraftlag gjorde avtale om tilskot til nytt næringsbygg, stort 5 mill. kroner. Mot denne bakgrunn fråfall kommunen sitt krav om næringsfond. Desse medlemene konstaterer at departementet har oversett dette faktiske tilhøvet.
Desse medlemene viser til at distriktet har sett fram krav om fiskefond stort kr 700.000. Kravet har fått støtte frå Direktoratet for naturforvaltning og Miljøverndepartementet, som i staden for fiskefond tilrår årleg sum stor kr 50.000. Nærings- og energidepartementet sitt avslag er grunngjeve med « betydelige konsesjonsavgifter til kommunen », jf. side 122. Desse medlemene ser det som rimeleg at ein ikkje berre tek omsyn til reguleringa sin kraftauke, men også det totale kraftproduksjonspotensialet når dette spørsmålet skal vurderast. Desse medlemene er ikkje samde i at konsesjonsavgifter tilsvarande ca. kr 30.000 på heimfallstidspunktet i 1979 kan sjåast som « betydelig konsesjonsavgift » sjølv om dette er etter indeksjustering. Desse medlemene ser ein årleg kompensasjon stor kr 50.000 som ei rimeleg godtgjersle.
Desse medlemene fremjer forslag i tråd med desse merknadene.