Bård Hoksrud (FrP) [11:05:40]: Spørsmålet mitt til kommunal- og regionalministeren er:
«Innbyggere i Rygge kommune har samlet inn nok underskrifter til å be om at det avholdes folkeavstemning om innføring av bompenger. 701 innbyggere har skrevet under, og det tilfredsstiller kravet i kommuneloven § 39a for å kunne kreve behandling. I kommunestyret 21. mars ble forslaget avvist. Spørsmålet dreier seg ikke om bompenger, men er et prinsipielt spørsmål om folkeavstemninger.
Mener statsråden det er tilfredsstillende at et flertall i kommunestyret bare avviser forslaget, uansett hva innbyggerne måtte mene?»
Akhtar Chaudhry hadde her overtatt presidentplassen.
Statsråd Liv Signe Navarsete [11:06:18]: Ifølgje kommunelova § 39a kan innbyggjarane gjere framlegg som gjeld verksemda til kommunen. Kommunestyret må ta stilling til framlegget viss minst 2 pst. av innbyggjarane eller 300 av dei har skrive under.
Initiativretten er ein viktig demokratisk rett. Ordninga legg til rette for at innbyggjarane kan få saker dei er interesserte i, handsama av kommunestyret. Initiativretten kan difor tene som ein kanal for innbyggjarane til å påverke òg mellom vala. Eg oppmodar alle kommunepolitikarar til å handsame initiativ frå innbyggjarane godt og grundig.
Sjølv om innbyggjarane har rett til å få initiativet sitt handsama av kommunestyret, kan det ikkje vere slik at dei som står bak initiativet, har krav på noko bestemt utfall av saka. I eit representativt demokrati som vårt system byggjer på, må det vere kommunestyret som tek endeleg stilling til saka. Og slik eg forstår denne saka, er det sett fram eit innbyggjarinitiativ der det vert bede om ei folkerøysting. Kommunestyret har vedteke at dei ikkje ønskjer noka folkerøysting. Det står sjølvsagt kommunestyret fritt til å gjere.
Som kommunal- og regionalminister vil eg ikkje ha noka meining om kommunestyret burde ha gjort eit anna vedtak. Dette er nemleg òg ein del av lokaldemokratiet, at lokale politikarar skal kunne gjere vedtak utan at sentrale myndigheiter kjem etterpå for å overprøve.
Bård Hoksrud (FrP) [11:07:47]: Jeg takker statsråden for svaret.
Jeg er veldig glad for at statsråden er opptatt av at initiativretten er viktig, og muligheten for innbyggerne til faktisk å kunne komme i dialog med kommunestyret og kunne påvirke og få fram saker. Men er ikke statsråden enig i at ofte når det kommer et slikt initiativ, er det fordi man er uenig i det flertallet i et kommunestyre mener? Og er ikke statsråden enig i at det ser tilforlatelig og veldig bra ut at man har denne muligheten, men i realiteten vil det alltid bli avvist fordi de man prøver å overbevise, har gjort seg opp en mening på forhånd? Ser ikke statsråden også at den initiativretten og muligheten for å komme i dialog med kommunestyret egentlig i liten grad vil bli tatt hensyn til?
Statsråd Liv Signe Navarsete [11:08:39]: Eg er ikkje einig i den inngangen til temaet. I denne saka fekk ein ikkje medhald i kommunestyret, men ein fekk saka lagt fram. Ein fekk òg drøfta saka, og ei sak har gjerne fleire sider. Det er kommunestyret, som det øvste organet i ein kommune, som har ansvaret for å vege dei ulike omsyna opp mot kvarandre, for og mot. Det gjeld i saker som denne med krav om folkerøysting, og det gjeld òg i andre saker som kan verte sette fram. Det kan vere saker om eigedomsskatt, det kan vere om sal av kraftaksjar, og det kan gjelde bygging av kulturhus. Det kan eigentleg vere kva som helst slags saker ein kan ta opp.
Eg meiner ordninga fungerer. Innbyggjarane har òg i dette tilfellet fått sette saka på dagsordenen. Og det at eg står her og svarar på spørsmål i Stortinget, er vel òg eit døme på at dette systemet faktisk fungerer. Det er nett det det handlar om: Innbyggjarane er aktiviserte, og dei er tekne med i avgjerdsprosessar. Dei har rett nok ikkje fått medhald i denne saka, men kanskje får dei det neste gong.
Bård Hoksrud (FrP) [11:09:45]: Ja, jeg håper virkelig at noen kommunestyrer, selv om man er uenig, snart lar folk få være med å bestemme. Dette er jo det nærmeste man virkelig kommer demokrati, at folk får være med å bestemme gjennom en folkeavstemning. Så jeg synes det er bra at statsråden ser at det er problemstillinger knyttet til dette spørsmålet. Men jeg skulle gjerne ha visst om statsråden vil se nærmere på om det finnes noen muligheter for å kunne styrke dette enda bedre. Kanskje man må ha flere folk bak for å kunne presse litt mer overfor kommunestyret. Vi ser jo i andre land hvor det er veldig mange folkeavstemninger, f.eks. i Sveits, at den muligheten er noe velgerne og de som stemmer, i alle fall setter veldig pris på. Vi har vært der, bl.a. med transportkomiteen, og truffet folk som synes det er en kjempegod idé å få mer av den type direkte demokrati, hvor velgerne faktisk får lov til å bestemme direkte gjennom folkeavstemninger i viktige enkeltsaker. Men det er klart, jeg ser dilemmaet med at det kan bli veldig mange etter hvert. Det er jo noen utfordringer ved det også.
Statsråd Liv Signe Navarsete [11:10:53]: Eg har stor sympati for dei som ser føre seg fleire folkerøystingar og eit meir direkte demokrati, men det er då ein meir overordna debatt som i så fall må takast i denne salen. For i Noreg har me representativt demokrati, og i kommunen er det kommunestyret som er det øvste organet. Eg ser ikkje føre meg at verken eg eller nokon annan minister, utan at Stortinget har lagt andre føringar for korleis me byggjer det demokratiske systemet, skal undergrave det representative demokratiet me har. Men det som er mogleg gjennom § 39a, vil eg sjå på som ei utviding og ei utfylling av innbyggjarane si moglegheit til å få sette saker som dei er opptekne av, på dagsorden. Eg er heilt sikker på at òg denne saka har hatt brei dekning i media. Du får ein debatt, du får eit ordskifte, som i seg sjølv er verdifullt, og du får til slutt ei avgjerd i kommunestyret som ein då må rette seg etter.