Marit Tingelstad (Sp): Jeg skal få stille følgende spørsmål til kirke-, utdannings- og forskningsministeren:

Avisoppslag i VG 12. februar 1997 viser at en kvinnelig elev taper fødselsstipend fra Statens lånekasse på grunn av at hun fødte 27 dager før termin.

Vil statsråden ta initiativ for å endre regelverket slik at denne urimelighet kan unngås?

Statsråd Reidar Sandal: Ordninga med fødselsstipend frå Statens lånekasse for utdanning kom i stand ut frå ønsket om å gi kvinner som får barn medan dei er i utdanning, rett til stønad etter fødselen på line med den retten arbeidstakarar har etter folketrygdlova. Ordninga var frå starten ei omgjeringsordning av lån til stipend. Kravet om å ha vore i utdanning i minst seks månader før fødselen er likt med kravet om arbeid før fødselen etter lov om folketrygd. Her er det krav om å ha vore i arbeid i minst seks månader dei siste ti månadene. For utdanningsfinansieringa er kravet om seks månader i utdanning rett før fødselen eit vilkår som er i samsvar med Stortingets behandling av St.meld.nr.12 (1983-1984), jf. Innst.S.nr.322 (1983-1984), då ordninga blei innført.

Lånekassa og Rikstrygdeverket praktiserer seksmånadersregelen på same måte. Det vil seie at vilkåret om oppteningstid er knytt til fødsel og ikkje til den terminen som er sett.

Det er i seg sjølv viktig at desse to ordningane blir praktiserte likt. Dersom det eine systemet er reelt betre enn det andre, kan det opne for val hos den enkelte som ikkje har grunnlag i dei behova ordningane var meinteå dekkje. Ei einsidig forbetring innanfor studiefinansieringa kan t.d. føre til at personar som ikkje har ønske om å studere, tek opp ein studieplass fordi ein dermed oppnår betre økonomiske vilkår enn lov om folketrygd opnar for.

Eit alternativ vil vere at ordninga blir knytt til tidspunkt for termin i staden for, som no, til tidspunkt for fødsel. Det vil nok kunne gje stønad til personen som er utgangspunkt for representanten Tingelstads spørsmål. Ei slik løysing ville derimot ha den verknaden at dersom fødselen var forseinka, ville vedkommande tape på omlegginga. Kravet ville då vere støtte med basis i tidspunkt for fødsel, ikkje for termin.

Eg er følgjeleg skeptisk til ei slik endring, fordi regelverket i Lånekassa ikkje bør forandrast ut frå enkeltsaker åleine. Lånekassa har sett i gang eit arbeid for å få til moglege forenklingar i regelverket. Den saka som representanten Tingelstad reiser i dag, har vanskelege prinsipielle sider. Likevel bør ein vere villig til å vurdere regelverket for å sjå om det kan ytast meir rettferd overfor dei spørsmålet har relevans for. På denne bakgrunnen og med den problematiseringa som eg har gjort greie for, vil eg be Lånekassa sjå nærmare på akkurat dette regelverket, som del av det arbeidet som allereie er sett i gang.

Marit Tingelstad (Sp): Jeg takker statsråden for svaret, som det også lå en del positive elementer i.

Jeg vil si meg lei for at jeg ikke var her i går og hørte interpellasjonsdebatten om Lånekassen. Men jeg har lest referatet, jeg har lest de svarene som ble gitt av statsråden, og jeg har også merket meg de vedtak som Stortinget gjorde i går, for å få til en bedre praksis på mange ulike områder innenfor Lånekassens ansvarsområde.

For meg er ikke dette et populistisk utspill. Det er et spørsmål av prinsipiell karakter, og jeg la merke til at statsråden sa at det er vanskelige prinsipielle spørsmål. Jeg regner imidlertid med at statsråden er enig med meg i at det er urimelig at en skal miste en sånn rett som er tilstrebet for å gjøre det likeverdig med det man har i arbeidslivet, fordi en kvinne uheldigvis får en baby fire uker før doktoren har sagt at den skal komme ut, for å si det rett ut.

Jeg har tillit til at statsråden, selv om han ikke er kvinne, har forståelse for denne problemstillingen og vil gå aktivt inn for å endre på dette, eller - så må Stortinget gjøre det. Jeg vil gjerne har statsrådens kommentar hvis det er mulig.

Statsråd Reidar Sandal: Stortinget hadde ein eintimes interpellasjonsdebatt i går, der spørsmål om Lånekassa og dei tilboda som den skal gi lånsøkjarane, blei drøfta, og der eg hadde høve til å gjere greie for mine resonnement noko meir utførleg enn det er tid til i spørjetimen.

La meg likevel streke under at eg har opna for å sjå på det spørsmålet som representanten Tingelstad har tatt opp, ut frå ei prinsipiell tilnærming, ikkje ut frå ei handtering av enkeltsaker. Som eg sa i hovudsvaret mitt, ville det føre gale av stad dersom ein frå Stortinget si side, og for så vidt også frå departementet si side, tar stilling til slike spørsmål berre på grunnlag av enkelteksempel som ein blir kjend med. Vi skal ha ein slik prinsipiell gjennomgang som eg har signalisert, og så får ein sjå kva som blir den praktiske konsekvensen av det.

Marit Tingelstad (Sp): Jeg sier meg igjen tilfreds med tilleggsvaret. Jeg vil sitere hva statsråden sa i går, som jeg merker meg som viktig:

Dei primære måla for utdanningsstøtteordninga er m.a. å medverke til å fjerne forskjellar og fremje lik behandling, slik at ein kan ta utdanning utan omsyn til geografiske forhold, alder, kjønn, økonomisk eller sosial situasjon.

Dette er jeg helt enig i. Når det fra statsrådens side i stad ble sagt at en er redd for at det kan bli en form for spekulasjon i å velge utdanning framfor arbeid, tar jeg avstand fra det. Det enkelttilfellet jeg viser til, har jeg hatt kontakt med, og det ble framført at det gis meget dårlig informasjon fra Lånekassens side, og jeg er derfor glad for at det også kom tydelig fram i interpellasjonsdebatten i går.

Jeg har lyst til å sitere det som ble sagt av en saksbehandler i Statens lånekasse, og som er referert i VG. Vedkommende sier at

forskriftene er krystallklare: Du må minimum ha vært student i seks måneder for å motta fødselsstipendet ... Noen dager for tidlig fødsel spiller ingen rolle.

Heldigvis oppfatter jeg det slik at statsråden er villig til å se på det.