Nynorsk i integreringsbudsjettet 2023

Notat til høyring i arbeids- og sosialkomiteen om Prop. 1 S (2022–2023)

• Språklova frå 1.1.2022 gjeld også integreringspolitikken
• Nynorsk må sikrast like vilkår som bokmål i norskopplæringa for innvandrarar
• Dialektopplæring må vere ein del av norskundervisinga
• Det er 7 år sidan støtte til nye læremiddel på nynorsk i vaksenopplæringa. Mangel på digitale læremiddel, ordbøker og tilleggsmateriale på nynorsk gjer at over halvparten av nynorskkommunane underviser på bokmål.

Nynorsk forum føreslår denne endringa i statsbudsjettet for 2023:

Post | Tilskotsmottakar | Sum

671.73 | Landssamanslutninga av nynorskkommunar | 1 000 000

Fremme nynorsk og dialekt i vaksenopplæringa for innvandrarar

Det eit stort og unisont behov for fleire digitale læremiddel, ordbøker og tilleggsmateriale på nynorsk for norskopplæringa for vaksne innvandrarar i nynorskkommunane. Det viser ei undersøking Landssamanslutninga av nynorskkommunar (LNK) gjorde blant 85 medlemskommunar hausten 2021.

Sist gong Kompetanse Noreg løyvde pengar til læremiddel på nynorsk for vaksne innvandrarar var i 2016. Etter at Direktoratet for høgare utdanning og kompetanse tok over ansvaret for dette feltet, har det ikkje blitt løyvd nye midlar til læremiddel på nynorsk for vaksne innvandrarar. Kommunane melder om eit stort behov for fleire midlar til dette. Ein rektor ved ei vaksenopplæring som gjev opplæring i nynorsk, har karakterisert forskjellen i tilgang på læremiddel som å køyra Lada, medan dei som underviser på bokmål køyrer Mercedes.

Læremiddelsituasjonen er den vanlegaste grunngjevinga for at mange nynorskkommunar ikkje gjev norskopplæring på nynorsk. Berre kring halvparten av nynorskkommunane gjev i dag norskopplæring på nynorsk for vaksne innvandrarar. Dei vaksne innvandrarane med born som går i grunnskular nynorsk som opplæringsmål får dermed dårlegare høve til å hjelpa borna sine med lekser.

Opplæring i dialekt og nynorsk er viktig for å sikra ei god integrering av flyktningar og innvandrarar i nynorskkommunane. Ifølgje undersøkinga til LNK frå i fjor haust, kjem fleire innvandrar i jobb og blir buande i kommunane som gjev undervising på nynorsk og dialekt. God integrering i nynorskkommunar er òg god distriktspolitikk.

Nynorskkommunane har blitt spurt om å ta i mot over 6500 flyktningar frå Ukraina. Kommunane er positive til å ta del i denne dugnaden. Det vil vera til god hjelp om det blir lyst ut fleire midlar til utvikling av læremiddel retta mot vaksne innvandrarar.

Behov for pilotprosjekt

LNK har ber om støtte til å gjennomføra eit prosjekt der målet er å gi vaksne innvandrarar betre opplæring på nynorsk. Norskopplæring for innvandrarar er ein nøkkel til integrering og deltaking. I nynorskkommunane er opplæring i dialekt og nynorsk gode integreringstiltak. God integrering er òg god distriktspolitikk. LNK ønsker å laga til eit nytt pilotprosjekt som rettar seg mot innvandrarane som har norskopplæring ved vaksenopplæringa i Gol og Ål. Målet er å laga ein modell for dialektbruk og nynorsk som skriftspråk i norskopplæringa.

Framlegg til merknader:

Kap. 671 Busetting av flyktningar og tiltak for innvandrarar

Komiteen er oppteken av at norskopplæringa for innvandrarar skal halde høg kvalitet anten kommunen tilbyr opplæring på nynorsk eller bokmål. Komiteen meiner det må opprettast ei støtteordning for å fremme nynorsk og dialekt i vaksenopplæringa for innvandrarar. 

Kap. 672 Opplæring i norsk og samfunnskunnskap for vaksne innvandrarar

Komiteen viser til at lov om språk (språklova) gjeld frå 1.1.2022. Alle offentlege organ har plikt til å særleg fremme nynorsk, som det minst bruka norske skriftspråket. Komiteen er positive til at fleire kommunar har nynorsk som opplæringsspråk i vaksenopplæringa for innvandrarar. Komiteen meiner departementet og underliggande etatar må leggje betre til rette for læremiddel, prøver og kompetanseutvikling for nynorsk vaksenopplæring for innvandrarar. Komiteen meiner at Landssamanslutninga for nynorskkommunar og Nasjonalt senter for nynorsk i opplæringa kan vere sentrale samarbeidspartar med departementet om dette.