Skriftlig spørsmål fra Fredric Holen Bjørdal (A) til kunnskapsministeren

Dokument nr. 15:225 (2014-2015)
Innlevert: 14.11.2014
Sendt: 14.11.2014
Besvart: 20.11.2014 av kunnskapsminister Torbjørn Røe Isaksen

Fredric Holen Bjørdal (A)

Spørsmål

Fredric Holen Bjørdal (A): Vil statsråden sjå på ordninga i Odda med tanke på å gjere ho til nasjonal ordning slik at alle ungdomsskulelevar får same språkopplæring, uansett hovudmål?

Begrunnelse

I ein rapport som Utdanningsdirektoratet sjølve har tinga frå analyseselskapet Proba kjem det fram at ungdomsskuleelevar i område med både nynorskelevar og bokmålselevar ofte ikkje får den norskopplæringa dei har krav på.
Fordi undervisningsspråket i ungdomsskulen er opp til lærarane sjølve og elevar med ulikt hovudmål vert blanda i same klasse får mange nynorskelevar stort sett opplæring på bokmål. Utan slik opplæring i hovudmålet i alle fag misser elevane på åttande steget 12 timar rein hovudmålsopplæring pr. veke i dei teoretiske faga matematikk, naturfag, RLE og samfunnsfag. På niande steget misser dei 11 timar – i veka og i avgangsåret misser elevane 12 timar hovudmålsopplæring i veka.
Odda har i 101 år løyst dette problemet gjennom å dele elevane i ungdomsskulen i eigne bokmålsklassar og nynorskklassar, for å sikre at dei får opplæring på hovudmålet sitt gjennom heile ungdomsskulen for å gjera dei til trygge og gode språkbrukarar.
No føreslår rådmannen i Odda kommune å legge ned språkdelinga ved Odda ungdomsskule. I dag sikrar språkdelinga at både nynorskeelevar og bokmålselevar får undervisning på sitt hovudmål gjennom heile ungdomsskulen, i alle fag. Slik regelverket er i ungdomsskulen i dag er det læraren som avgjer undervisningsspråket, ikkje elevane sitt hovudmål.
I dag er Odda kommune den einaste kommunen som friviljug legg til rette for at elevane skal få opplæring på hovudmålet gjennom heile ungdomsskulen. Dette kostar, og rådmannen meiner prisen for god norskopplæring for alle er blitt for høg for Odda.
Ordninga på Odda ungdomsskule sikrar elevane, uansett hovudmål, god språkopplæring som gjer dei trygge i hovudmålet.
Slik vert både fagterminologi og språklege vendingar på hovudmålet lært i alle fag.

Torbjørn Røe Isaksen (H)

Svar

Torbjørn Røe Isaksen: Modellen som Odda kommune har kan vere ei god ordning for å gje elevar opplæring i det hovudmålet de har valt. Det er likevel ikkje slik at god språkopplæring må skje i delte klassar for dei to målformene. Det blir ikkje aktuelt å gjere ei slik ordning obligatorisk for kommunane å tilby. Elevar har allereie i dag moglegheiter til å halde fram med det hovudmålet dei har valt dersom dei bytter skole.
Rapporten frå Proba peikar ikkje på behov for endringar av elevane sine rettar eller i læreplanane, tvert i mot blir det vist til at skoleeigarane som er intervjua, er opptatte av å følgje lovpålagte forpliktingar. Det blir også vist til at det til ein stor del er forhold utanfor skolen som gjer at elevane bytter hovudmål frå nynorsk til bokmål.
Det kan likevel vere behov for å synleggjere rettane elevane har til å behalde sitt hovudmål ved bytte av skole. Kunnskapsdepartementet har gitt Utdanningsdirektoratet i oppdrag å utforme informasjon om rettane til elevar med nynorsk som hovudmål som går i skolar der dei fleste har bokmål som hovudmål. Eitt av informasjonsskriva skal rettast mot skoleeigar og skole og det andre mot elevar og foreldre.
På landsbasis hadde 12,6 prosent av elevane i grunnskolen nynorsk som hovudmål i 2012/2013. Dette er ein nedgang frå 14,4 prosent i 2003/2004. (Utdanningsspeilet 2013). Til tross for ein nedgang i elevar som har nynorsk som sitt hovudmål i skolen, er nynorsk eit levande språk som blir nytta av mellom 10 og 15 prosent av befolkninga. Det er ein føresetnad for å halde oppe nynorsk som eit fullt utbygd og samfunnsberande skriftspråk, at elevar held fram med nynorsk som hovudmål gjennom heile skoleløpet. Dette skal opplæringsmyndigheitene bidra til.
At lærarar som skal undervise i og på nynorsk sjølv beherskar målforma, er ein føresetnad for god opplæring i og på nynorsk. Dette er og viktig for motivasjonen til elevane. Funn frå rapporten frå Proba skal også følgjast opp ovanfor lærarutdanningsinstitusjonane. I første omgang vil departementet gjere dei oppmerksame på rapporten og be dei vurdere om det er behov for å endre eigen praksis når det gjeld dokumentasjon av nynorskkompetansen til kandidatane.