Skriftlig spørsmål fra Sveinung Rotevatn (V) til barne- og familieministeren

Dokument nr. 15:483 (2022-2023)
Innlevert: 22.11.2022
Sendt: 22.11.2022
Besvart: 28.11.2022 av barne- og familieminister Kjersti Toppe

Sveinung Rotevatn (V)

Spørsmål

Sveinung Rotevatn (V): Vil regjeringa vurdere ei provenynøytral omlegging av barnetrygda, der støtta blir auka kraftig men skattlagt, for å sikre ein betre sosial profil på ordninga og gje meir til dei som treng det mest?

Begrunnelse

I VG 22. november tar tidlegare arbeids- og inkluderingsminister Hadia Tajik til orde for å auke barnetrygda og skattlegge den som inntekt. Dette har også Venstre foreslått i vårt forslag til alternativt statsbudsjett for 2023. Regjeringa på si side har foreslått å vidareføre satsane nominelt, noko som reelt gir svekka kjøpekraft til barnefamiliane neste år.
Auke barnetrygd til alle er eit svært dyrt tiltak å gjennomføre. Det fører også til at mange som allereie har god økonomi vil få endå betre økonomi. Ei provenynøytral omlegging, derimot, vil kunne gi låginntektsfamiliar opp mot kr 7509 kr meir i månaden per barn, utan å auke statens utgifter. Spørsmålet er om dette er noko regjeringa vil vurdere.

Kjersti Toppe (Sp)

Svar

Kjersti Toppe: Eg viser til at det er ikkje mange år sidan eit utval utgreia offentlege overføringar og tenester til barnefamiliane, NOU 2017:6. I denne rapporten kan vi lese at barnetrygda blei innført i 1946 og er ei av våre første universelle trygdeordningar. I starten var barnetrygda skattepliktig, men skatteplikt for barnetrygd blei avvikla i 1957. Grunnane for dette var at barnetrygda blei sett på som ein faktor i utjamninga mellom forsørgjarar og ikkje- forsørgjarar, og at barnetrygd måtte sjåast på som eit supplement til skattesystemet, snarare enn ei sosialtrygd. Også praktiske årsaker var grunn til omlegginga. Ved skatteomlegginga i 1970 fekk barnetrygda auka betydning. Tidlegare blei forsørging av barn tatt omsyn til gjennom skatteklassefrådrag, og ved bortfall av dette blei i staden barnetrygda auka kraftig.
Barnetrygda er i dag er ei skattefri månadleg utbetaling til foreldre med barn under 18 år. Ytinga blir utbetalt per barn, og i tillegg får einslege forsørgjarar utbetalt barnetrygd for eit barn meir enn faktisk barnetal. Barnetrygd blir utbetalt utan behovsprøving. Føremålet med barnetrygda er å kompensere forsørgjarar for nokre av utgiftene dei har til barna.
Regjeringa vil i tråd med Hurdalsplattforma styrkje det universelle velferdstilbodet for barn og unge gjennom å prioritere velferdstenester som omfattar alle barn. Den universelle barnetrygda er ei slik ordning, utan behovsprøving eller skattlegging. Ordninga inneber ei omfordeling frå innbyggjarar utan barn til innbyggjarar med barn. Alle forsørgjarar har utgifter for å forsørge barn, uansett om dei sjølv har høg eller låg inntekt. At barnetrygda er eit gode for alle barnefamiliar uavhengig av inntekt, meiner eg gir ytinga ei brei forankring og høg legitimitet. Barnetrygd til alle med forsørgjaransvar uavhengig av bakgrunn har vist seg å vere viktig for løfte barnefamiliar ut av fattigdom, og som universell ordning virkar den ikkje stigmatiserande. Når vi ser ein stagnasjon eller mogleg nedgang blant dei yngste barna som lever i familiar med vedvarande låginntekt, kan auken i barnetrygda dei siste åra for dei minste barna ha bidrege til dette. Eg forstår forslaget frå representanten slik at det er ønskeleg at staten gjer meir for barnefamiliar med låge inntekter. Det er riktig at barnetrygda er særleg viktig for desse familiane. Arbeidet for å sikre gode levekår blant alle barn og hindre fattigdom og utanforskap på sikt, krev og innsats på ein rekke politikkområde. Eg vil arbeide på tvers av fagområde og departement for å finne gode og verksame tiltak for å redusere og førebyggje fattigdom i barnefamiliar.
Regjeringa har føreslått fleire viktige tiltak for dette i statsbudsjett for 2023. Eg vil mellom anna vise til eit viktig område som regjeringa har prioritert, nemleg å gjere det rimelegare for barn å gå i barnehage. Dette vil gjere eit viktig velferdstilbod meir tilgjengeleg for alle småbarnsfamiliar og påverkar også privatøkonomien til familiane som bruke barnehage.
Regjeringa har og føreslått ei endring som vil bety mykje for mottakarar av barnetrygd med låge inntekter: Regjeringa vil avvikle særfrådraget til einslege forsørgjarar og samstundes auke den utvide barnetrygda til einslege tilsvarande gevinsten av fullt særfrådrag. Med omlegginga vil utvida barnetrygd bli omlag dobla frå 1. mars 2023, frå 1 054 kroner i månaden til 2 016 kroner i månaden. Det er ein auke på om lag 11 500 kroner i året ved full effekt. Vårt forslag vil gjere at einslege forsørgjarar med for låg inntekt til å få fullt særfrådrag, vil få auka støtte gjennom utvida barnetrygd.
Vidare vil eg vise til budsjettforliket for 2022, der regjeringa og SV blei einige om at kommunane frå september i år skal halde barnetrygd utanfor utrekning av sosialstønad. Tiltaket får full effekt frå neste år. Dette gjer at einslege forsørgjarar med dei med lågaste inntektene får meir å rutte med.
Til slutt vil eg peike på at eg har satt ned ei ekspertgruppe om barn i fattige familiar. Ekspertgruppa skal vurdere kva for tiltak som har best effekt, og korleis den offentlege innsatsen bør prioriterast for å sikre sosial mobilitet og førebyggje at fattigdom går i arv. Tilrådingane frå ekspertgruppa skal eg og regjeringa ta med oss i det vidare arbeidet for å sikre at alle barn i Noreg har gode levekår, uavhengig av inntekta til foreldrene.