Skriftlig spørsmål fra Frank Edvard Sve (FrP) til samferdselsministeren

Dokument nr. 15:1518 (2022-2023)
Innlevert: 21.02.2023
Sendt: 27.02.2023
Besvart: 06.03.2023 av samferdselsminister Jon-Ivar Nygård

Frank Edvard Sve (FrP)

Spørsmål

Frank Edvard Sve (FrP): Kva har samferdselsministeren tenkt å gjere med den alarmerande synkande andelen av piggdekk, der piggfrie dekk polerer vegbana både om vinteren og sommaren noko som kan medføre betydeleg fleire ulykker i framtida – og kva med forsvarleg "mønsterdybde" på vegbana?

Begrunnelse

For at piggfrie dekk skal fungere, trenger vegbana faktisk også ein betydeleg del piggdekk.
Statens vegvesen og andre fagmiljø viser til i ein reportasje i nettavisa den 21/2, til at man trenger minst 20 % piggdekk for å unngå polering av veidekket om vinteren.
Opplysningsrådet for veitrafikk meiner at piggdekkandelen godt kan være 40 % for å kunne oppnå tilstrekkeleg veigrep.
Piggdekk rasper opp veidekket, noko som fører til at også piggfrie dekk får betre veigrep på mange vinterfører, men også for bar asfalt.
Ekspertane viser til at dersom ein skal fortsette med ein høg andel piggfrie dekk, må vegvedlikeholdsstrategien endrast. Vegvedlikeholdet må styrkast og dette gjennom meir salting/strøing og generelt betre vintervedlikehold.
Vi har lovkrav om minimum mønsterdybde på dekk, men ikkje ang veibanen som pga. mindre piggdekk blir betydeleg polert både på vinter og sommerføre.
Faren for ulykker på sommarstid aukar pga. manglande "mønsterdybde" på vegbana, noko som også er erfart i blant anna Sverige ved legging av spesiell hard og slitesterk asfalt.

Jon-Ivar Nygård (A)

Svar

Jon-Ivar Nygård: Bruken av piggdekk varierer mykje frå sør til nord, frå kyst til innland og mellom by og land. I Oslo, Stavanger, Bergen og Trondheim ligg piggdekkdelen mellom 10 og 20 %, medan andre byar kan ha piggdekkdelar mellom 50 og 80 %.
Piggdekk og piggfrie dekk har ulike eigenskapar. Piggdekk er best på våt is, men under andre føreforhold viser testar at piggfrie dekk laga for nordiske forhold ofte er like gode eller betre enn piggdekk. Piggdekk har ein beskjeden effekt på reduksjon av risiko for trafikkulykker (ca. 2 %) samanlikna med piggfrie vinterdekk.
Piggdekk har ein positiv effekt for oppruing av snø, is og asfaltdekke, men aukar slitasjen på asfalten som fører til problem med mykje vegstøv og dårleg luftkvalitet, stor sporutvikling og kortare dekkelevetid. Statens vegvesen opplyser at lette køyretøy med piggdekk slit i snitt vekk 10 gram asfalt per køyrde kilometer, og for landet totalt utgjer det rundt 250 000 - 300 000 tonn kvart år. Dette fører til auka behov for å asfaltera på nytt som igjen aukar kostnadar og klimautslepp. Det fører også til støvproblem som gir helseproblem og auka behov for reinhald og støvdemping i byane.
For å redusera piggdekkslitasjen og støvproblema nyttast meir slitesterke asfaltdekke med sterkare steinmaterial på vegane med størst trafikk og stor piggdekkdel. Men, enkelte steinmaterial med spesielt god slitestyrke blir også lettare polert av trafikken, og Statens vegvesen er derfor i gang med å stilla krav til poleringsmotstanden til steinmaterialet i dei områda kor låg sommarfriksjon er eit problem. I tillegg opnast det for å nytta steinmaterial med lågare slitestyrke i dei områda kor piggdekkbruken er låg.
Vegnormalane har krav til friksjon, og dette kontrollerast både på berr veg og vinterføre som grunnlag for å gjennomføra tiltak dersom friksjonen blir for dårleg. Teksturen ("mønsterdjupna") i eit asfaltdekke har noko å seia for friksjonsnivået, og piggdekk er med på å rua opp asfalten og auka friksjonen også på berr veg. I område med låg piggdekkdel, høg trafikkmengd, høg hastigheit og kor det i tillegg er slitesterke steinmaterialar i asfaltdekke så kan dette føret til låge friksjonsverdiar. Statens vegvesen fylgjer opp friksjonen på vegnettet gjennom jamlege målingar sommartid. Der krave ikkje er møtt vert det gjort friksjonsbetrande tiltak som fresing eller høgtrykksspyling.
På vinteren bli vegane strødd anten med sand eller salt når friksjon kjem under godkjende krav til friksjon. Statens vegvesen har delt inn riksvegnettet i fem vinterdriftsklassar (A-E). Driftsklasse A og B er vegar som saltas gjennom heile vintersesongen. Dette er dei viktigaste og mest trafikkerte vegane og eit vegnett me ofte finn i byområde med ein høg piggfridel.
For dei lågare vinterdriftsklassen kan ein ha ein snø- eller issole gjennom vinteren. Dette vegnettet er meir lågtrafikkert og finst i meir rurale strøk kor det normalt er ein større piggdekkdel.
Standardane for drift og vedlikehald beskriv kva som er godkjende føreforhold for dei ulike vinterdriftsklassane og krav til friksjon er ein av desse parameterane. Uavhengig av kva for vinterdekk ein har, kva piggdekkdel er på strekninga og kva for driftsklasse ein køyrer på, skal det vere god nok friksjon for trafikantane.
For om lag 20 år sidan viste undersøkingar ein samanheng mellom piggdekkdel og friksjonsutvikling på vinterføre. Dei siste åra har det skjedd ei stor teknologisk utvikling innan piggdekk, piggfrie dekk og innan førarstøttesystem for køyretøy. I tillegg er det store variasjonar i friksjon på ulike føreforhold og ved ulike temperaturer. Det er difor vanskeleg å setja ein absolutt grense for kor høg piggdekkdel me bør ha.