Skriftlig spørsmål fra Helge André Njåstad (FrP) til kommunal- og distriktsministeren

Dokument nr. 15:2030 (2022-2023)
Innlevert: 23.04.2023
Sendt: 24.04.2023
Besvart: 02.05.2023 av kommunal- og distriktsminister Sigbjørn Gjelsvik

Helge André Njåstad (FrP)

Spørsmål

Helge André Njåstad (FrP): Vil statsråden sørge for at Masfjordsambandet og andre prosjekt også får ta del i dei fordelane som stortingsfleirtalet har gjort for ferjeavløysingsordningen?

Begrunnelse

Masfjordsambandet er eit viktig prosjekt i Vestland fylke. 28. mars 2023 sendte departementet eit skriv til Vestland fylkeskommune om søknaden om å la dette prosjektet inngå i ordninga. I dette brevet blir denne merknaden:
Komiteen viser til at ny nøkkel for ferjedrift for noen samband betyr nedgang i overføring til sambandet. Dette påvirker også grunnlaget for ferjeavløsingstilskuddet. Eksempler på slike samband er Masfjordsambandet og fastlandsforbindelse til Lerøy/Bjelkarøy. Komiteen mener at det må fastsettes en dato for når endringene også for ferjeavløsningsordningen trer i kraft slik at det er forutsigbarhet for dem som søker og arbeider for å realisere prosjektet. Komiteen mener det er naturlig at de søknader som kommer inn til departementet i 2017, og som tilfredsstiller kravene til en fullstendig søknad etter retningslinjene for ordningen, blir behandlet ut ifra nivået på nøkkelen slik den er i 2017. Søknader fra og med 1. januar 2018 blir behandlet ut ifra ny nøkkel.
Jf. Innst. 422 S (2016–2017). I dette skrivet legg departementet til grunn at heile ferjeavløysingsordningen frå 2017 skal gjerast gjeldande. Denne merknaden det vises til var formulert slik for at verdien av tilskott pr samband skulle vera som forespeila og ikkje endrast til ugunst for realiseringa av prosjekta. No legg departementet ei heilt ny og anna og langt meir negativ tolkning av merknaden til grunn.
Alle forebetringar av ferjeavløysingsordninga sidan 2017 (mange etter initiativ frå FrP) er gjort med henblikk på å styrke prosjekt som Masfjordsambandet. Det vil etter mitt syn vera heilt galt og i strid med merknaden at prosjekt som Masfjordsambandet ikkje skal få nyta godt av dei forbetringar som er gjort i ordningen.
Det er god samfunnsøkonomi å erstatte ferjer med bru. Derfor har heldigvis eit politisk fleirtal i fleire periodar kjempa for å forbetre ordningen. Skal ein realisere fleire prosjekt er det avgjerande at dei forbetringar som er gjort kjem alle til nytte.

Sigbjørn Gjelsvik (Sp)

Svar

Sigbjørn Gjelsvik: Kommunal- og distriktsdepartementet har, på bakgrunn av merknaden frå kommunal- og forvaltningskomiteen i Innst. 22 S (2016–2017), lagt til grunn at endelege søknader om ferjeavløysingsmildar som blei sendt i 2017 skal behandlast ut frå inntektssystemet og retningslinjene for ferjeavløysingsordninga i 2017. Ifølge retningslinjene for ordninga skal storleiken på ferjeavløysingsmidlane fastsettast ut frå inntektssystemet slik det er på det tidspunktet søknaden blir behandla, jf. punkt 4 i retningslinene for ordninga. Men det er altså gjort eit unntak for søknader frå 2017. Unntaket skuldast ei omlegginga av båt- og ferjenøkkelen i inntektssystemet frå 2018.
Kommunal- og distriktsdepartementet har i brev av 28. mars 2023 fastsett dei årlege ferjeavløysingsmidlane for Masfjordsambandet til 21,7 mill. kroner (2023-kroner). Utrekninga er basert på kostnadsnøkkelen i inntektssystemet for 2017, sidan fylkeskommunen søkte om ferjeavløysingsmidlar i 2017. Masfjordsambandet kjem med dette mykje betre ut enn om ferjeavløysingsmidlane hadde blitt rekna ut på bakgrunn av kostnadsnøkkelen i 2023, slik hovudregelen er. Med kostnadsnøkkelen for 2023 ville Masfjordsambandet utløyst om lag 10 mill. kroner i årlege ferjeavløysingsmidlar. Grunnen til den store skilnaden er at ferjesambandet som vil bli avløyst av Masfjordbrua, fv. 570 Masfjordnes–Duesund, er eit kort samband med relativt lite trafikk. Dette sambandet utløyser derfor eit mindre beløp i utgiftsutjamninga med kriteriet for ferjer som blei tatt i bruk frå 2018 enn i det gamle systemet der alle ferjesamband utløyste den same summen
Hovudprinsippet for ferjeavløysingsordninga er at fylkeskommunen ikkje skal få ein reduksjon i rammetilskot når eit ferjesamband blir avløyst av ei bru eller ein undersjøisk tunnel. Men i tilfellet Masfjordsambandet vil fylkeskommunen få ein vesentleg og langvarig auke i rammetilskot når ferjesambandet blir avløyst, jf. tala i avsnittet ovanfor. Sidan ferjeavløysingsordninga blir finansiert innanfor rammetilskotet til fylkeskommunane, er det dei andre fylkeskommunane som må finansiere denne auken så lenge ferjeavløysingsmidlane blir utbetalt.
Dette illustrerer at alle utvidingar av ferjeavløysingsordninga vil påverke rammetilskotet til alle fylkeskommunar, ikkje berre den fylkeskommunen som vel å realisere slike vegprosjekt.
Eg meiner at ferjeavløysingsordninga er ei viktig ordning og god ordning. Men eg meiner òg at det må takast omsyn til dei andre fylkeskommunane som er med på å finansiere ordninga. Departementet har derfor lagt til grunn at søknader om ferjeavløysingsmidlar må behandlast ut frå kostnadsnøkkelen og retningslinjene for ordninga på eit gitt tidspunkt. Viss ein legg opp til at ein fylkeskommune skal kunne velje å bli behandla ut frå dei beste elementa i ordninga frå ulike tidspunkt, vil finansieringsbyrda for dei andre fylkeskommunane bli urimeleg stor.
For Vestland fylkeskommune er det ein stor fordel at Masfjordsambandet blir behandla ut frå kostnadsnøkkelen slik den var i 2017. Dersom fylkeskommunen vel å gå vidare med prosjektet, vil ferjeavløysingsmidlane vere ei stor, langvarig og føreseieleg finansieringskjelde som vil bidra monaleg til at Masfjordbrua kan realiserast.