Skriftlig spørsmål fra Liv Kari Eskeland (H) til samferdselsministeren

Dokument nr. 15:2634 (2022-2023)
Innlevert: 23.06.2023
Sendt: 23.06.2023
Besvart: 29.06.2023 av samferdselsminister Jon-Ivar Nygård

Liv Kari Eskeland (H)

Spørsmål

Liv Kari Eskeland (H): Kva vil statsråden gjera for å imøtekome lastebilnæringa sine ønske om å få innvilga dispensasjon for køyre og kviletida, for å sikre ein trygg arbeidskvardag under vedvarande og lange tidsperiodar med vegarbeid og stengde vegar?

Begrunnelse

Det kan, med henvisning til art 14 i Europaparlamentets og rådsforordningen (EF) nr. 561/2006 søkjast om dispensasjon frå køyre og kviletidsbestemmelsane etter gitte vilkår. Søknaden vert stila til SVV, som også gir svar og tek hand om evt. klager. Det er sendt fleire slike søknader, som i all hovudsak har blitt avslått. Søknadane er sendt med bakgrunn i pågåande vegarbeid, spesielt knytt til E39 og E16, der mellom anna nytt tunnelsikkerheitsdirektiv har gitt vedvarande og lange periodar med kolonne og stengde vegar utan høve til omkøyring. Det vert søkt om dispensasjonar ettersom stenging av veg ofte fører til tidsnaud for sjåførane, med stress som fører til trafikkfarlege situasjonar. Ein dispensasjon vert frå næringa vurdert til å gi nødvendig arbeidsro, det er eit viktig trafikktryggleikstiltak og betrar arbeidsmiljøet for sjåførane. Næringa seier sjølv at belastninga for sjåførane no er av eit omfang som påverkar både mental og fysisk helse. I ei tid der det er krevjande å få tak i sjåførar, må myndigheitene strekke seg langt for at transportselskapa kan halde på dyktige sjåførar, og syte for å legge forholda best mogleg til rette. Fleksibilitet inn mot å imøtekome omsøkte dispensasjonar vil vera eit verkemiddel.

Jon-Ivar Nygård (A)

Svar

Jon-Ivar Nygård: Reglar om køyre- og kviletid er harmoniserte i EØS-området og følger av køyre- og kviletidsforordninga (EF) 561/2006 som gjeld som norsk regelverk. Noreg har avgrensa handlingsrom til å gje unntak.
Statens vegvesen kan gje unntak frå køyre– og kviletidsreglane i den grad forordninga tillét det. Etter artikkel 14 fyrste ledd kan unntak bli gitt for transportar som blir utførte under «ekstraordinære omstende». Det er svært strenge vilkår for slike unntak, og føresetnaden er at unntaket må vere i tråd med formåla i artikkel 1. Unntak kan bli gitt etter løyve frå EU-kommisjonen, for Norges del av EFTA sitt overvakingsorgan (ESA). Etter andre ledd kan Vegdirektoratet i hastetilfelle gje førebels unntak for eit tidsrom på inntil 30 dagar, men igjen med vilkår om at dette må vere i tråd med formåla i artikkel 1 og at det må vere ekstraordinære omstende. Melding om dette skal i så fall sendast direkte til ESA.
Kravet om at det må vere «ekstraordinære omstende» inneber ein høg terskel for å gje unntak, noko praksis hos EU-kommisjonen òg viser. Årsaka til dette er at transportørar er venta å kunne tilpasse seg omkøyringar, utfordrande vêrforhold eller andre forhold som har innverknad på deira arbeidskvardag. Det er fyrst når desse forholda er av ekstraordinært omfang/art, og oppstår plutseleg for eksempel ved naturkatastrofar o.l. at det er grunnlag for dispensasjon. Eksempel på slike situasjonar kan vere ras som stenger ein planlagt transportrute. Dersom same transportrute blir stengd på grunn av planlagt og varsla vegarbeid, vil normalt sett ikkje vilkåret om ekstraordinære omstende vere oppfylt.
Statens vegvesen opplyser at dei ikkje kan sjå at det har vore søkt om unntak frå reglane om køyre- og kviletid på grunnlag av vegarbeid sidan 2021. Før 2021 har det vore søkt om unntak i enkelte liknande saker i forbindelse med tunneloppgraderingar. Tidlegare søknadar er avslåtte med grunnlag i at tunneloppgradering er planlagde arbeider som ikkje fyller vilkåret for å gi unntak etter forordning (EF) 561/2006.
Når det gjeld tunneloppgraderingar og vegarbeid på E39 og E16 som det er vist til i grunngjevinga for spørsmålet, opplyser Statens vegvesen at dei har forståing for at situasjonen er krevjande for transportnæringa. Dei har difor forsøkt å koordinere og avvikle kolonnekøyring for å betre situasjonen på vegnettet. Statens vegvesen har òg hatt kontakt med store aktørar i transportbransjen som bl.a. NLF, for å sjå på korleis ein kan løyse dei utfordringane som oppstår som følge av arbeidet.
Statens vegvesen opplyser vidare at dei framover vil ha meir fokus på å avgrense tal på tunneloppgraderingar på dei same vegstrekningane, slik at ein viktig vegstrekning ikkje blir belasta for mykje, og for å sikre at dei er best mogleg framkomelege. I tillegg jobbar dei med å etablere «aktivitetskalenderen» som er eit digitalt verktøy for samordning av aktivitetar for drift og vedlikehald av veg. Dette vil på sikt gjere situasjonen betre òg for transportnæringa. Arbeidet inngår i det strategiske programmet «Løft» som jobbar med digitale tenester for å betre framkoma gjennom tverrfagleg arbeid og kundefokus.
Statens vegvesen har òg ein app som heiter "Vegvesen trafikk" som gir sjåførar enkel tilgang til informasjon om kva som skjer langs vegen, blant anna vegarbeid. Der kan ein sjå informasjon langs ei rute eller i eit område teikna opp i kartet. Appen viser også døgnkvileplassar, nokon med kamera og bildegjenkjenning for å vise ledig kapasitet (tenesta skal utvidast).