Hege Bae Nyholt (R): Kvifor vil ikkje ministaren kalla faglitterære forfattarar og omsetjarar for kunstnarar, og kva er den grunnleggjande skilnaden på ein frilans sakprosaforfattar og ein romanforfattar, som gjer at sistnemnde er kunstnar og førstnemnde ikkje?
Begrunnelse
I Meld. St. 22 blir det forsøkt teikna opp kva som er kunst, og kven som er kunstnarar. Om kritikarar, arkitektar og faglitterære forfattarar og omsetjarar heiter det: «Mange i desse gruppene jobbar på måtar som ligg tett på kunstnarlege praksisar, men identifiserer seg i mange tilfelle ikkje med kunstnaromgrepet. I kunstnarpolitikken vert desse gjerne omtalte som randsonegrupper.» Ein trekk altså opp eit skilje mellom skjønnlitterære forfattarar og omsetjarar på den eine sida, og dei faglitterære forfattarane og omsetjarane på den andre.
Denne grensedraginga har mellom anna blitt kritisert av fleire av våre mest kjende faglitterære forfattarar, i eit opprop i VG (09.12.23). Der peiker dei mellom anna på at det faglege grunnlaget er tynt, då det ikkje er tatt omsyn til at over 700 av NFFO sine medlemmar er frilansarar som skriv sakprosa for eit allment publikum, men i for stor grad lener seg på at ein stor del av dei organiserte i NFFO har lønna arbeid innan forsking, utdanning, forvalting og organisasjonsliv. Ein slik definisjon av forfattarar og omsetjarar som arbeider med sakprosa, tar heller ikkje høgde for at denne forfattarverksemda er «formidling av kunnskap i litterær form, som krever kunstnerisk blikk, litterær kompetanse og formidlingsferdigheter», slik NFFO skriv i sitt høyringssvar til stortingsmeldinga.
Både NFFO, og forfattarane sjølv, meiner at denne utdefineringa er med på å svekkja sakprosaen si stilling i samfunnet, og at det samstundes syner manglande anerkjenning for den skapande verksemda av litterære åndsverk som skapar lesarar i alle aldrar. Dette er å gå på tvers av det arbeidet som i seinare år har vore lagt ned for å heva sakprosaen si stilling, og det skapar ei uro blant forfattarane for dei økonomiske utsiktene i deira virke. Der veit ein allereie at to av tre sakprosabøker ikkje blir kjøpt inn til biblioteka og at berre seks prosent av dei statlege kunstnarstipenda for forfattarar og omsetjarar går til sakprosaen.
Den samfunnsmessige kostnaden av dette er potensielt svært stor. Sakprosa er i dag eit vern mot desinformasjon, falske nyhende, forskingsskepsis og mistillitssamfunn. Det er ein litteratur som gjer oss klokare, gir oss større innsikt i verda me er ein del av og er for mange inngangsporten til eit lesande liv.