Stortinget - Møte torsdag den 20. mai 2021

Dato: 20.05.2021
President: Magne Rommetveit
Dokumenter: (Innst. 421 L (2020–2021), jf. Prop. 119 L (2020–2021))

Søk

Innhold

Sak nr. 13 [15:06:50]

Innstilling fra energi- og miljøkomiteen om Endringar i svalbardmiljøloven (tungoljeforbod m.m.) (Innst. 421 L (2020–2021), jf. Prop. 119 L (2020–2021))

Talere

Presidenten: Etter ønske fra energi- og miljøkomiteen vil presidenten ordne debatten slik: 3 minutter til hver partigruppe og 3 minutter til medlemmer av regjeringen.

Videre vil det – innenfor den fordelte taletid – bli gitt anledning til inntil sju replikker med svar etter innlegg fra medlemmer av regjeringen, og de som måtte ønske å tegne seg på talerlisten utover den fordelte taletid, får også en taletid på inntil 3 minutter.

Runar Sjåstad (A) []: Jeg ble bedt om å ha et innlegg i stedet for sakens ordfører, Else-May Norderhus.

Svalbard er et stort sammenhengende villmarksområde. De urørte naturområdene har stor egenverdi og det er viktig for bevaring av det sårbare biologiske mangfoldet som finnes der. Bevaring av den særegne villmarksnaturen er et av hovedmålene for norsk svalbardpolitikk, og i den sammenheng er det alltid miljøhensynene som skal veie tyngst.

Svalbardmiljøloven og annet miljøregelverk er de viktigste virkemidlene for å sikre at aktivitet i området skjer på en måte som ivaretar naturens særegenhet.

Denne saken gjelder to endringer i lov om miljøvern på Svalbard. Svalbardmiljøloven regulerer områdevern, naturinngrep og ferdsel, vern av kulturminne, arealplanlegging i bosettinger, lokal forurensning og avfall samt jakt og fiske på Svalbard. Det som nå foreslås av endringer i § 82 a, omhandler et generelt forbud mot bruk av tungolje i hele territorialfarvannet på Svalbard. Denne lovendringen er formet som et forbud mot å bruke eller ha om bord petroleumsbaserte drivstoff med høyere tetthet, viskositet eller stivnepunkt enn det som er tillatt for marin gassolje. Dette vil nå bli gjeldende over hele Svalbard. Forslaget innebærer også at mer miljøvennlige typer drivstoff nå vil bli tillatt.

Den andre endringen er endringen i § 51 andre ledd for å gi forskrift om gebyr for behandling av private planforslag, slik det i dag gjøres på land.

Begge forslagene får bred støtte i departementets høringer. Jeg viser til at det er en samlet komité som står bak denne tilrådningen.

Liv Kari Eskeland (H) []: I dag har eg lyst til å ta fram det litt uparlamentariske ordet «hurra». Mitt hurra er i første rekkje mynta på tungoljeforbodet som no vert innført i heile territorialfarvatnet rundt Svalbard. Eg kunne lett ha avslutta mitt innlegg med dette, for eit slikt hurra bør vera sjølvforklarande, men eg utdjupar gjerne litt.

Farvatna rundt Svalbard og polarsirkelen er ekstra sårbare, og føre-var-prinsippet må leggjast til grunn i slike område. Me har no kome så langt i vår kunnskap og ikkje minst teknologiutvikling at alt ligg til rette for at eit slikt forbod vert innført.

Dei store naturområda på og rundt Svalbard har stor verdi, og ei ulykke med tungolje kunne ha fått katastrofale utfall og påverka naturen i mange generasjonar framover. Utslepp av olje frå skip er ein av dei største truslane mot økosystema i Arktis. Og sjølv om det er innført eit forbod mot bruk av tungolje i verneområda på Svalbard, er ikkje dette godt nok, all den tid eit oljesøl utanfor verneområda diverre vil påverka verneområda også.

Det er svært gledeleg å sjå at det har vore god støtte til forbodet gjennom høyringsinnspela som har kome. Me merkar oss likevel at Rederiforbundet ytrar ein viss skepsis og ønskjer at eit slikt forbod skal setjast i verk gjennom IMO. Samstundes vil eit slikt forbod opna dører for nye drivstoffalternativ, noko som me oppfattar at også Rederiforbundet er pådrivar for å finna gode innretningar til.

Departementet legg opp til gode overgangsordningar som gjer at næringstransport får tid til å omstilla seg, men det er likevel ingen tvil om kva som er retninga, og målet står fast.

Så vil eg ha eit litt meir moderat hurra til den andre delen av forskriftsendringa, som går på å opna for å kunna gje gebyr for private planframlegg med heimel i plan- og bygningslova. Men all den tid lokalstyret sterkt ønskjer å ha høve til å kunna gje slike gebyr, og sidan me er opptekne av sjølvråderett, tillèt eg meg difor å nikka anerkjennande til at det vert lagt til rette for å kunne gjera dette.

Statsråd Sveinung Rotevatn []: Stortinget har til behandling to forslag om endringar i svalbardmiljølova. Det første er eit forslag om å lovfeste eit generelt forbod mot å bruke og ha om bord tungolje i heile territorialfarvatnet på Svalbard. Vi har alt eit slikt forbod i dei store verneområda der. Forslaget no er viktig for å styrkje vernet av det sårbare miljøet på Svalbard mot skade frå oljesøl, og eg er glad for at eit fleirtal i komiteen støttar forslaget.

Svalbard er i hovudsak eit stort, samanhengande villmarksområde. Bevaring av Svalbards særeigne villmarksnatur er eitt av hovudmåla for norsk svalbardpolitikk, og politikken legg til grunn at miljøomsyn skal vege tyngst ved konflikt mot andre interesser. Utslepp av olje frå skip vert rekna som ein av dei største truslane mot økosystema i Arktis for lokal aktivitet, og skipsfarten rundt Svalbard har auka raskt i omfang. Svalbard er stort, og ei opprydding vil vere vanskeleg, om i det heile mogleg. Faren for skade på miljøet om det skulle skje eit større oljesøl, er så stor at det er nødvendig med eit regelverk som hindrar bruk av dei mest miljøskadelege drivstofftypane.

Dei hørte instansane var i sak positive til forslaget om tungoljeforbod. Nokon meinte òg at reglane burde ha vore strengare enn foreslått. Eit innspel om lengre overgangsordningar er tekne omsyn til. Innspel om å følgje FNs sjøfartsorganisjon IMOs forslag om endringar i MARPOL-konvensjonen er ikkje aktuelt, då det vil gje eit dårlegare vern enn det som er i verneområdet i dag.

Vi foreslår eit tungoljeforbod som opnar for bruk av meir miljøvenleg drivstoff i verneområda, som f.eks. LNG eller hydrogen. Samtidig vil vi ikkje tillate bruk av hybridolje, som er godkjend i IMO, og som mindretalet i komiteen tek til orde for. Hybridolje kan vere vel så farleg for miljøet som tungolje ved utslepp i kaldt vatn. Reglane i MARPOL-konvensjonen set minimumskrav og er ikkje til hinder for eit strengare drivstoffkrav på Svalbard.

Vi meiner difor at lovforslaget gjev ei god avveging med omsyn til kva som må til for å beskytte miljøet mot skadelege utslepp, samtidig som andre omsyn vert varetekne. Vi foreslår ei overgangsordning for fartøy som går med kol eller stykkgods til eller frå Longyearbyen og Barentsburg, fram til 2024, for å gje desse samfunna litt betre tid til å tilpasse seg. Av omsyn til det sårbare naturmiljøet på Svalbard må overgangsordninga ikkje vere for lang.

Det var det første forslaget. Veldig kort om det andre: Det handlar om å gje ein heimel i svalbardmiljølova til å gje forskrift om gebyr for behandling av private planforslag, for å dekkje lokalstyret i Longyearbyens behov for reglar tilsvarande det kommunar har på fastlandet, då omfanget av slike saker aukar. Vi er glad for støtte frå komiteen, og forhåpentlegvis frå Stortinget, også til den endringa.

Presidenten: Flere har ikke bedt om ordet til sak nr. 13.

Votering, se tirsdag 25. mai